گذشته از این که در اصل هستی، سراسر طبیعت مدد غیبی هست، در زندگی بشر یک سلسله مددهای غیبی خاصّی هم وجود دارد. یعنی چه؟
قرآن خداوند را هم با صفت «رحمان» و هم با صفت «رحیم» یاد می‌کند. «بسم الله» که خود آیه‌ای از قرآن است هم مشتمل بر رحمان است، هم مشتمل بر رحیم.
رحمان و رحیم دو مشتق از «رحمت» می‌باشند با این تفاوت که «رحمت رحمانی» شامل همه‌ی موجودات است؛ اما «رحمت رحیمیه» عبارت است از الطاف خاصی که یک موجود مکلف در اثر حسن انجام وظیفه، مستحقّ آن می‌گردد.
پیامبران آمده‌اند که ما را به این گونه مددهای غیبی رهنمون نمایند. اگر چنین ایمانی در ما پیدا شود ما عملاً با خداوند وارد معامله و بده و بستان می‌شویم، احساس می‌کنیم که نیکی کردیم و خداوند به ما پاداش نیک داد، ما را حفظ و نگهداری کرد، برعکس بدی کردیم و کیفر دیدیم، به هر حال بشر در زندگی خاص خود اعم از زندگی فردی یا اجتماعی، احیاناً مشمول لطف‌ها و رحمت‌های خاصّی می‌شود که او را از سقوط نجات می‌دهد.
خداوند درباره‌ی پیامبر(ص) می‌فرماید:
«أَ لَمْ يَجِدْكَ يَتيماً فَآوى وَ وَجَدَكَ ضَالاًّ فَهَدى وَ وَجَدَكَ عائِلاً فَأَغْنى»
در نمازها می‌گوییم: «إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعين» (خدایا! تنها تو را می‌پرستیم و تنها از تو کمک می‌خواهیم). این خود، نوعی استمداد از غیب است.
کمک‌های غیبی گاهی به صورت فراهم شدن شرایط موفقیت است و گاهی به صورت الهامات، هدایت‌ها و روشن‌بینی‌ها؛ ولی باید دانست که این گونه الطاف غیبی گزاف و رایگان نیست.
چنین نیست که انسان در خانه‌اش بنشیند، دست روی دست بگذارد و منتظر باشد دستی از غیب برون آید و کاری بکند. خیر.
چنین انتظاراتی بر خلاف ناموس آفرینش است.
دو آیه از قرآن شاهد بر این است:
«إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ وَ يُثَبِّتْ أَقْدامَكُمْ؛ اگر خدا را یاری کنید خداوند شما را یاری می‌کند و ثابت قدمتان می‌دارد».
ببینید یاری الهی را که مدد غیبی است مشروط می‌کند به یاری قبلی خدا؛ یعنی به این که خدمت و عمل و مجاهدتی در راه فی الله باشد، یعنی هم عمل و مجاهدت و کوشش شرط است و هم اخلاص و حسن نیت.
«وَ الَّذينَ جاهَدُوا فينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنين؛ آنان که در راه ما کوشش و جدیت به خرج می‌دهند ما راه‌های خود را به آن‌ها ارائه می‌دهیم. خدا با نیکوکاران است».
در این آیه هم صرف نیروی بدنی و هم صرف نیروی روحی را شرط قرار می‌دهد و در این صورت است که هدایت و روشن‌بینی به انسان داده می شود.
شهید مطهری
منبع: امدادهای غیبی در زندگی بشر، ص70-73