بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم
قال الله العظیم :
قُلْ رَبِّ إِمَّا تُرِیَنِّی ما یُوعَدُونَ
بگو پروردگارا ! اگر بخشی از عذابهایی را که به آنها وعده داده شده به من نشان دهی.
رَبِّ فَلا تَجْعَلْنی فِی الْقَوْمِ الظَّالِمینَ
پروردگارا مرا (در این عذابها )با قوم ستمگر قرار مده .
وَ إِنَّا عَلى أَنْ نُرِیَکَ ما نَعِدُهُمْ لَقادِرُونَ
و ما قادریم آنچه را به آنها وعده می دهیم به تو نشان دهیم. (مومنون 93 تا 95)
استـغاثـه در دعـا و تـربیـت
نکات مورد توجه آیات :
یکی از راههای بیداری جوامع غافل و سوق دادن به سوی رشد و تربیت تهدید به عذاب است. به این معنا که اگر حجت و برهان و موعظه در آنان اثر نکرد در نهایت عذاب الهی دردنیا یا آخرت دامن گیرشان می شود.
پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم به عنوان مربی جامعه در چنین وضعیتی مامور می شود که برای رهایی از عذاب به درگاه خدا پناه برده و با حال استغاثه و ناله از ذات اقدس الهی بخواهد که پروردگارا اگر موقع عذاب رسیده، من و پیروانم را حفظ کن.
واژه "رب" در آیات فوق تکرار شده است. این تکرار "رب"برای استغاثه است. این درست که انبیاء الهی از عذاب مصون هستند اما این معنویت به برکت دعا، توسل و درخواست از خداست.
بنابراین هر کسی بخواهد از غضب الهی در امان بماند باید به عنایت الهی باشد و به در گاه خداوند استغاثه نماید . این التجاء به درگاه الهی نشانه ی رشد و تربیت اوست.
نکته اول : خداوند در آیه" قُلْ رَبِّ إِمَّا تُرِیَنِّی ما یُوعَدُونَ " به پیامبر صلی الله علیه و آله دستور می دهد تا از پروردگار خود بخواهد او را به آن عذابی که به کافران وعده داده است دچار نکند و اگر آن عذاب را دید او را نجات دهد.
پس در حقیقت جمله ی فوق امر به دعا و استغاثه است وتاکید بر تضرع به درگاه خدا دارد.
تعبیر " ما یُوعَدُونَ" دلالت دارد بر اینکه بعضی از عذاب هایی که مشرکین به آن ها تهدید شده بودند عذاب دنیوی بوده است چون می فرماید: اگر آن عذاب را به من نشان دادی مرا از آن نجات بده.
نکته دوم: درآیه بعدمی فرماید: پروردگارا مرا دراین عذاب ها با قوم ستمگر همراه مگردان "رَبِّ فَلا تَجْعَلْنی فِی الْقَوْمِ الظَّالِمینَ " تقاضایم این است که هر گاه عذاب قطعی تو دامان اینها را فرو گیرد بر من منت گذار و مرا از این مهلکه برهان که با ظالمان و ستمگران همراه نباشم.
بدون شک عمل و برنامه ی پیامبر صلی الله علیه و آله چیزی نبود که او را مشمول مجازات الهی کند و نیز بدون شک در قانون عدل الهی هر گز خشک و تر با هم نمی سوزند و حتی اگر در یک مملکت عظیم یک نفر خدا پرستِ وظیفه شناس باشد و دیگران به جرم اعمالشان گرفتار عذاب شوند خداوند قادر است آن یک نفر را نجات دهد.
ولی دعای پیامبر صلی الله علیه و آله که به فرمان الهی انجام می گیرد به خاطر این است که:
اولاً : به کافران مشرک اخطار کند که مساله آن قدر جدی است که حتی پیامبر بزرگ اسلام صلی الله علیه و آله باید خود را به خدا بسپارد و نجات را از او بخواهد.
ثانیاً : تعلیمی است برای همه ی پیروان این پیامبر عظیم الشان که هرگز ایمن از عذاب الهی نباشند و خود را در هر حال به او بسپارند.
نکته سوم : در آیه بعد خداوند به پیامبر صلی الله علیه و آله تسلی داده می فرماید: ما حتماً قادریم که آنچه را از عذاب به آنها وعده می دهیم به تو نشان دهیم " وَ إِنَّا عَلى أَنْ نُرِیَکَ ما نَعِدُهُمْ لَقادِرُونَ "
چنانکه می دانیم این قدرت پروردگار در صحنه های مختلف بعد از آن تاریخ از جمله در صحنه ی جنگ بدر به تحقق رسیدارتشی که در ظاهر بسیار کوچک و کم قدرت بود به فرمان خدا و به نیروی ایمان بر انبوه دشمنان پیروز شد.
حاصل سخن این که : انسانهای تربیت یافته همیشه با پروردگارشان در حال گفتگو و استغاثه بوده واین ویژگی موجب رشد وتربیت آنان می گردد.