زهرا سادات کبیری [*]
زینب درجاتیانی [**]
چکیده
خداوند در بخشی از آیه 33 سوره احزاب خطاب به برخی زنان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرماید: «وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَى» یعنی همچون مردمان جاهلیت نخستین ظاهر نشوید. طبق نظر برخی مفسران قید اولی علاوه بر جاهلیت اول، حمل بر جاهلیت دوم نیز می‌شود. چرا که قید اولی خبر از جاهلیت دیگری می‌دهد که در آینده رخ خواهد داد. امروزه ما شاهد جاهلیت نوع دوم هستیم که به جاهلیت مدرن معروف است. این جاهلیت بسی عمیق‌تر و ریشه‌دارتر از جاهلیت اول است زیرا جاهلیت علم و تکنولوژی است. در این نوشتار برخی از مؤلفه های جاهلیت اول از منظر امام علی علیه السلام و مصادیق آن در جاهلیت دوم مورد بررسی قرار گرفته است. روش جمع‌آوری اطلاعات در این پژوهش کتابخانه ای و روش تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی است.
حاصل این پژوهش در وجود مؤلفه های رفتاری و اعتقادی خلاصه می‌گردد. این مؤلفه‌ها در عصر جاهلیت اول، شرک و خرافه‌پرستی، فرزند کشی، تعصب های قبیله ای و فخر فروشی و... بوده و از آنجا که این مؤلفه ها محدود به زمان و مکان خاصی نیست می‌توان از مصادیق آن، در جاهلیت دوم به فراموشی هویت انسانی، اومانیسم، سکولاریسم، نسل‌کشی، فساد، فخر فروشی و... اشاره کرد.
واژگان کلیدی:جاهلیت اول، جاهلیت دوم، نهج البلاغه، امام علی علیه السلام.
[*]. دکترای تصوف و عرفان اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب.
[**]. طلبه سطح سه مؤسسه علمی- تحقیقی مکتب نرجس علیها السلام مشهد.