توصیه های استاد طاهایی (رحمه الله علیه) برای بهره گیری از برکات معنوی ماه های رجب، شعبان، رمضان.
Ø سالکان الی الله پس از پیمودن دو ماه رجب و شعبان خود را برای ورود به میهمانی خدا آماده کرده اند و ندای پروردگار را برای روزه داری لبیک می گویند. ماه رمضان بر سایر با ماه های سال شرافت و فضیلت دارد. علت برتری آن نزول قرآن است. چنان چه قرآن می فرماید:« شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِیَ أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ» قرآن کتاب تعلیم است و رمضان ماه تربیت.
Ø استاد فاطمه خاموشی (طاهایی)
گام اول: زمزمه های رجبیون
ماه رجب، ماه دعا، عبادت و زیارت است. ماه آمادگی برای حرکت به سوی قرب پروردگار و پرواز معنوی است. تمام برنامه های عبادی این ماه شریف که از لسان دُرَر بار معصومین (علیهم السلام) در قالب ادعیه و دستورات عملی نظیر روزه بیان شده است، در جهت کمال و رشد معنوی انسان است. یکی از برنامه هایی که اهل بیت معصومین (علیهم السلام) تأکید بسیاری بر آن داشته اند، زیارت مشاهد مشرفه، به خصوص زیارت علی بن موسی الرضا (علیه السلام) است. به لطف و عنایت الهی ما در کنار مرقد هشتمین امام رئوف، غرق دریای رحمت پروردگاریم؛ حال چه قدر از این رحمت بهره ببریم بستگی به خود ما دارد. هر زمینی به اندازه ی ظرفیتش از باران بهره می گیرد و سر سبز و خرم می شود اما زمین شوره زار هیچ اثری نمی پذیرد.
اهمیت خاص زیارت در این ماه از آن جا روشن می شود که برای مشاهد مشرفه زیارت رجبیه توسط ابوالقاسم حسین بن روح که نایب خاص حضرت صاحب الامر است انشاء شده است که مضامین آن بسیار عالی است.
اینک برای بهره مندی بیشتر از زلال معارف اهل بیت جملاتی از آن را مرور می کنیم. زیارت با این جمله آغاز می شود: «الحمدلله الذی اشهدنا مشهد اولیائه فی رجب»: «حمد مخصوص آن ذات مقدسی است که ما را در ماه رجب در مشهد ولی خودش قرار داد». این جمله حالت نشاطی به انسان داده و روح را پرواز می دهد؛ یعنی خداوند متعال این سعادت را نصیب من کرده که در ماه رجب در کنار قبر ولی خدا باشم. «وَ اَوجَبَ عَلَینا مِن حَقِّهِم ما قَد وَجَبَ»: «و واجب کرد بر ما از حق این بزرگواران آن چه واجب کرد».
زایر در این جمله متوجه حقوقی می شود که این بزرگواران بر گردن او دارند که بالاترین حق، اطاعت آنان است که قرآن می فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَطِیعُواْ اللّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنکُمْ» (نساء/59) . اولی الامر این بزرگوارانند و اطاعت از آن ها واجب است ما باید در اعمال خودمان تجدید نظر کنیم که چه مقدار از دستورات ایشان اطاعت می کنیم.
وَ صَلَّی اللهُ عَلَی مَحَمَّد المُنتَجَب وَ عَلی اَوصیائِهِ الحُجُب» ؛ «درود و رحمت بر پیامبر گرامی که برگزیده ی [خداست] و بر جانشینان او که پرده دار اسرار خدا هستند».
تا این قسمت از زیارت شکر گفته و درود فرستادیم.
در ادامه ی این زیارت شریف زائر با گفتن جملاتی نظیر «وَ اَورَدَنا مَورِدهم...» تقاضای همراهی در جوار این بزرگواران در مقام عالی بهشت دارد. و برای تحقق بخشیدن این تقاضا خود را تسلیم قول این بزرگواران می داند و زمزمه می کند «اِنّی بِسِرِّکُم مُؤمِن وَ لِقَولِکُم مُسلِم» و مهم ترین حاجت و خواسته ی او در آن مکان معنوی و زمان شریف این است که از آنان جدا نشود و با خیر و برکت و زندگی راحت تا پایان عمر مسیر زندگی را طی کند و سپس درخواست می کند که سرانجام جایگاه و منزلش را در بهشت پرنعمت ازلی و زندگانی پسندیده قرار دهد و از جام های شراب بهشتی نوشیده که هیچ گونه ناگوارای و ملال نداشته باشد و در قیامت در زمره ی اولیاء الله محشور شود.
گام دوم: سوار بر کشتی اهل بیت (علیهم السلام)
فضیلت این ماه مبارک بسیار است. پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) راجع به ماه شعبان و روزه ی این ماه سفارش های زیادی فرموده اند. خود حضرت ماه شعبان را روزه می گرفتند و آن را به ماه رمضان متصل می کرده اند علاوه بر روزه که بنابر روایات بسیار تأکید شده، ادعیه ای مخصوص این ماه وارد شده است؛ از جمله، صلوات شعبانیه که در هنگام زوال (وسط روز) خوانده می شود و مضامین بسیار عالی دارد.
اینک فرازهایی از این صلوات را که از بیان امام سجاد (علیه السلام) است مرور می کنیم:
دعا با صلوات شروع می شود: «اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ»
صلوات مهم ترین ادعیه است و با گفتن آن عقیده به توحید، نبوت و امامت را اقرار می کنیم که علاوه بر برکات معنوی برای گوینده، موجب مزید کمالات معصومین (علیهم السلام) می شود؛ در واقع ما نمی توانیم پاداش زحمات پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را بدهیم، پس تقاضا می کنیم: پروردگارا! تو به پیامبر گرامی برای هدایت ما پاداش در خور او عنایت بفرما.
بعد از صلوات با جملاتی مقامات این بزرگواران را بیان می کنیم:
«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ شَجَرَةِ النُّبُوَّةِ، وَمَوْضِعِ الرِّسالَةِ، وَمُخْتَلَفِ الْمَلائِکَةِ وَمَعْدِنِ الْعِلْمِ، وَاَهْلِ بَیْتِ الْوَحْىِ»؛ «خدایا درود بفرست بر پیامبر و خاندان پیامبر، شجره ی نبوت و جایگاه رسالت و محل رفت و آمد ملائکه و پایه های علم و اهل بیت وحی، ... این بزرگواران کشتی های روان در گرداب های بی پایان هستند «الْفُلْکِ الْجارِیَةِ، فِى اللُّجَجِ الْغامِرَةِ» در روایت است که پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
«انما مثل اهل بیتی فیکم کمثل سفینه نوح من رکبها نجا و من تخلف عنها غرق» (بحار، ج23، ص123).
«همانا مثل اهل بیت من در میان شما مانند کشتی نوح است، هر کس سوار آن شد نجات پیدا کرد و هر کس از آن جدا شد و تخلف کرد، غرق شد».
الان امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در روی زمین مَثَلِ اهل بیت (علیهم السلام) پیامبر هسند و به شما نظر دارند. دستتان را از دامن حضرت کوتاه نکنید. در این گرداب های بی پایان دنیا چه چیز می تواند ما را نجات دهد؟
گرداب چیست؟ گرداب یعنی آن جایی که آب دور می زند. وقتی که انسان پایش را بگذارد گرداب او را به زمین می کشد؛ هر چه بخواهد خودش را نجات بدهد، بیشتر فرو می رود تا وقتی که سرش در آن فرو رفته و از بین می رود. گرداب بی پایان آن قدر چرخش دارد که هیچ راه نجاتی در آن وجود ندارد جز این که سوار کشتی نجات شود. به همین دلیل امام (علیه السلام) می فرمایند: «یَأمَن مَن رَکَبَها وَ یفرق من ترکها»
عزیزان! ما در گرداب های بی پایان این دنیا غرقیم؛ از اطراف و اکناف موج های فساد به ما حمله می کنند. گناه، شبهه، ظلم و... این موج ها ما را می گردانند، ما در اختیار خودمان نیستیم. چگونه می توانیم نجات پیدا کنیم و خودمان را حفظ کنیم؟ جز این که به چیزی متمسک شویم که ما را نجات دهد؟ و گرنه غرق شده و هلاک شده هستیم.
وصل شدن به دامان اهل بیت (علیهم السلام) ما را از خطرات افراط و تفریط ها حفظ می کند؛ که امام سجاد (علیه السلام) به این نکته اشاره می فرمایند:
«الْمُتَقَدِّمُ لَهُمْ مارِقٌ، وَالْمُتَاَخِّرُ عَنْهُمْ زاهِقٌ»
هر کس از اهل بیت (علیهم السلام) جلو بیفته از دین فرار کرده و هر کس از این ها عقب ماند، نابود می شود.
الان افرادی در جامعه هستند که مردم را فریب می دهند. به افراد می گویند: فلان دعا را بخوان، این ذکر را بگو، که هیچ کدام این ها سند ندارد. به دعاهایی که در کتاب های دعا هست دستور نمی دهند بلکه از سوی خودشان ذکر و دعا یاد می دهند و دعاهای ائمه (علیهم السلام) را که به ما رسیده کنار می گذارند.
شما چه کاره هستید که دعا می آموزید و دستور می دهید؟ شما چه کاره هستید که به جای پروردگار امر و نهی می کنید؟
هر کس از این کاروان عقب بماند، نابود می شود. فرض کنید کاروانی الآن در حال حرکت است. یکی از افراد جا بماند و کاروان برود. چه قدر خطر او را تهدید می کند؟ راهزن، تاریکی، چاه و چاله، درنده و گزنده همه آماده ی نابودی اویند.
«وَالّلازِمُ لَهُمْلاحِقٌ»... اگر می خواهید راه نجات داشته باشید با این بزگواران ملازم باشید. همراهی کامل با اهل بیت (علیهم السلام) انسان را به حق می رساند. در جمله ی بعد امام سجاد (علیه السلام) این بزرگواران را به عنوان پناهگاهان محکم و ملجأ کسانی که می گریزند معرفی می کنند: «الْکَهْفِ الْحَصینِ وَمَلْجَأِ الْهارِبینَ، »
انسان وقتی فرار می کند به چه کسی می تواند پناهنده شود؟ غیر از این است که وقتی بچه فرار می کند می گوید: مادر! مادر! به دامان مادرش می دود؟ پناهگاه او مادر است؟ پناهگاه ما کیست؟ پناهگاه ما اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) هستند.
در جمله ی بعد می فرمایند: «وَعِصْمَةِ الْمُعْتَصِمینَ».
معصومین (علیهم السلام) نگهدار اعتصام کنندگان هستند. «اعتصام» یعنی چنگ زدن. توجه کنید: اگر زنجیری این جا آویزان باشد و شما سر این زنجیر را بگیرید، سر دیگر زنجیر در دست خداست. اگر بخواهید نجات پیدا کنید باید این زنجیر را بگیرید تا از سقوط نجات پیدا کنید.
امام سجاد دوباره صلوات می فرستند:
«اَللّهُمَ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، صَلوةً کَثیرَةً تَکُونُ لَهُمْ رِضاً، وَلِحَقِ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ اَدآءً وَقَضآءً، بِحَوْلٍ مِنْکَ وَقُوَّةٍ یا رَبَّ الْعالَمینَ»
«خدایا تو چنان رحمتی برای این بزرگواران نثار بفرما که ادای حق این ها شده باشد و این بزرگواران راضی شوند.
امام (علیه السلام) در فراز بعدی به حقوق واجب این ابرار و نیکان اشاره می فرمایند:
«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، الطَّیِّبینَ الْأَبْرارِ الْأَخْیارِ، الَّذینَ اَوْجَبْتَ حُقُوقَهُمْ، وَفَرَضْتَ طاعَتَهُمْ وَوِلایَتَهُمْ»
برای تبیین حقوق واجب این بزرگواران فرمایش امام علی (علیه السلام) بهترین گواهست. حضرت می فرمایند:
من به گردن شما حق دارم. شما به گردن من حق دارید. حق من به گردن شما این است که شما از من اطاعت کنید و به بیعت با من وفادار باشید. شما به گردن من حق دارید که من هم از خیرخواهی شما دریغ نورزم. (نهج البلاغه، خ34)
امام سجاد (علیه السلام) تا این فراز از دعا فضایل و مناقب اهل بیت (علیهم السلام) را ذکر فرمودند از این قسمت به بعد دعا می فرمایند:
«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاعْمُرْ قَلْبى بِطاعَتِکَ، وَلا تُخْزِنى بِمَعْصِیَتِکَ»
این خانه ی دل مرا به سبب اطاعت خودت آباد کن و به سبب نافرمانی خودت رسوایش مکن. دعای بعدی حضرت در ارتباط مواسات و هم دردی با کسانی است که تنگ روزی هستند. یعنی خدایا توفیقم بده از آن چه که از فضیلت به من عنایت کردی به کسانی که روزیشان از من کمتر است کمک کنم.
«وَارْزُقْنى مُواساةَ مَنْ قَتَّرْتَ عَلَیْهِ مِنْ رِزْقِکَ بِما وَسَّعْتَ عَلَىَّ مِنْ فَضْلِکَ، وَ نَشَرْتَ عَلَىَّ مِنْ عَدْلِکَ» مطلب مهمی وجود دارد؛ زیرا معصوم (علیه السلام) اشاره به عدل الهی در تقسیم روزی می فرمایند که چنین گمانی برای افراد غنی پیدا نشود تا بگویند خداوند العیاذبالله مرا بالاتر دانسته و روزی فراوان به من داده است، بلکه عدل و حکمت پروردگار اقتضا کرده که یکی نیازمند باشد و دیگر وسعت رزق داشته باشد. امام (علیه السلام) در دعای خویش تقاضای مواسات و هم دردی نسبت به نیازمندان را دارند و سپس می فرمایند: «وَاَحْیَیْتَنى تَحْتَ ظِلِّکَ» خدایا مرا زنده بدار، زیر سایه ی خودت. یعنی بی خبر و غافل در تو نباشم.
در فاتحه به سنت نبوی پیرامون ماه شعبان و روزه و شب زنده داری اشاره می فرمایند و تقاضای اقتدای به این سنت را دارند.
گام سوم : در ضیافت الهی
سالکان الی الله پس از پیمودن دو ماه رجب و شعبان خود را برای ورود به میهمانی خدا آماده کرده اند و ندای پروردگار را برای روزه داری لبیک می گویند. ماه رمضان بر سایر با ماه های سال شرافت و فضیلت دارد. علت برتری آن نزول قرآن است. چنان چه قرآن می فرماید:« شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِیَ أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ» قرآن کتاب تعلیم است و رمضان ماه تربیت. اگر تعلیم با تربیت همراه باشد مؤثر است. روزه هم تربیت اجتماعی را در بردارد و هم تربیت فردی؛ یعنی، در نفس و عقل و فکر و روح ما مؤثر است. لذا پروردگار در این تربیت زیبا، تعلیم را هم قرار داده است. نه تنها قرآن بلکه کتب آسمانی دیگر هم چون تورات ، انجیل، زبور و... نیز در ماه رمضان نازل شده است.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) برای تبیین ویژگی های این ماه عظیم و فضایل آن خطبه ای را در جمعه ی آخر ماه شعبان ایراد فرمودند که به خلاصه ای از آن اشاره می شود:
«یا ایها الناس قد اقبل الیکم شهرالله...» (تفسیر نمونه، ج1، ص635).
ای مردم رمضان ماه خدا با برکت و مغفرت و رحمت به شما روی کرده است. روزها و شب های این ماه با فضیلت ترین ایام است. در این ماه شما به مهمانی خدا دعوت شده اید و خدا شما را گرامی داشته است. مهمانی که تمام بزرگان و اولیاء الله و بندگان مقرب پروردگار در آن شرکت دارند. ضیافتی که امام زمان (علیه السلام) در آن شرکت دارند. برای حضور در این مهمانی چه قدر آمادگی دارید؟ و چه مقدار خود را شستشو داده اید؟ چه لباس و زیوری برای خود تهیه کرده اید تا در شأن این ضیافت مهم باشد؟! اگر تا امروز به فکر نبودیم و زینت و زیور متقین و لباس تقوا را آماده نکرده ایم و به فکر شست و شوی قلب و روح خود نبوده ایم، همین امروز با آب توبه و انابه آماده شویم.
چه قدر حلیت طلبیدیم؟ آیا به فکر بودیم که حقوق مردم را ادا نماییم. به وجدان و باطن خود رجوع کرده، غیبت ها، تهمت ها، دروغ ها، انحرافاتی که برای خود و دیگران به وجود آوردیم، دل شکستن ها، کوتاهی ها، کم کاری ها و... بین خود و خدا وتوبه کنیم تا قبل از رسیدن به مهمانی برگردیم.
می گوییم: خدایا تاکنون هر چه کردیم، اگر عمداً بوده ولی مقابله با تو نبوده، از روی بی اعتنایی به مقام ربوبیت تو نبوده، بلکه وسوسه ی شیاطین و سرکشی هوای نفس موجب نافرمانی شده است. خدایا قبل از این که وارد مهمانی تو بشویم، ما را ببخش و از ما راضی شو.
بنابر فرمایش پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نفس ها ثواب تسبیح دارد، خواب در این ماه عبادت است. اعمال مورد قبول واقع شده، دعا مستجاب می گردد. با نیت های بسیار صادق و با خلوص نیت خدا و قلب های پاکیزه و شسته شده از گناه خدا را بخوانید و تقاضا کنید که خدا شما را موفق کند به روزه گرفتن و تلاوت کتاب خودش.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) کسی را که ماه رمضان بر او بگذرد و از غفران و آمرزش پروردگار محروم باشد، بدبخت ترین مردم می دانند. گرسنگی و تشنگی رمضان ما را به یاد روز قیامت بیندازد. اگر در رمضان تشنه و گرسنه می شویم به این امید هستیم که افطار می شود، آب و غذا می خوریم، ولی روز قیامت طولانی است و شاید پایان ناپذیر. صدقه دادن، احترام به پیران و رعایت حال کودکان و صله ی رحم و کنترل زبان از دیگر دستورات نبی اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) برای رمضان است.
عزیزان با تأکید معصومین (علیهم السلام) مبادا سخنی بر زبان آورید که خدا نمی پسندد. چشم ها و گوش هایتان را از حرام حفظ کنید... خدایا قسمت می دهیم توفیق این عمل ها را به ما در این ماه عنایت بفرما!
منبع : نشریه شمیم نرجس شماره 13