قال الله العظیم :
فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ آذَنْتُکُمْ عَلى سَواءٍ وَ إِنْ أَدْری أَقَریبٌ أَمْ بَعیدٌ ما تُوعَدُونَ (انبیاء/109)
اگر روی گردان شوند بگو من به همه شما یکسان (از عذاب الهی )اعلام خطر می کنم و نمی دانم آیا وعده ی (عذاب خدا)به شما نزدیک است یا دور
قالَ رَبِّ احْکُمْ بِالْحَقِّ وَ رَبُّنَا الرَّحْمنُ الْمُسْتَعانُ عَلى ما تَصِفُونَ(انبیاء/112)
پیامبر گفت:پروردگارا !به حق داوری فرما (و این طغیان گران را کیفر ده)و از پروردگار رحمان در برابر نسب های نا روای شما استمداد می طلبم.
تربیت در پرتو رحمت نبی اکرم صلی الله علیه و آله (2)
نکات مورد توجه آیات در برابر دعوت پیامبر "رحمه للعالمین " بعضی از مردم لجوج روی بر می گردانند در عین حالی که ایشان با نهایت مهربانی و دلسوزی تبلیغ می نمودند سخنان پیامبر صلی الله علیه و آله در گوش سنگین آنان تاثیری نداشت.
با تاکید قرآن بررحمت پیامبر صلی الله علیه و آله ممکن است عده ای گمان کنند حضرت عکس العملی در برابر مخالفان از خودشان نشان نمی دهند در حالی که در آیات فوق تصریح می کند که سرانجام، لجاجت هاپیامبر "رحمت للعالمین " را به نفرین وا داشته و از پروردگار در برابر دشمنان استعانت می جوید.
نکته اول : خداوند در آیه ی فوق به صراحت می فرماید : پیامبراگر با این همه تلاش و کوشش برای دعوت به سوی حق به پیام ما توجه نکردند و روی بر گرداندند بگو: من به همه ی شما بطور یکسان از عذاب الهی اعلام خطر می کنم ."فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ آذَنْتُکُمْ عَلى سَواءٍ"
"آذنت" از ماده ی ایذان به معنی اعلام کردن توام با تهدید است . گویا حضرت با این سخن مأمور می شوند که اعلام نفرت و جدایی از آنها کنند.
تعبیر "علی سواء" اشاره به این است که من نسبت به مجازات الهی به همه ی شما بطور یکسان اعلام خطر می کنم . مبادا چنین تصور شود که بعضی بر بعض دیگر مزیت و برتری دارند من ندایم را به گوش همه ی شما بدون استثنا ءرساندم. سپس این تهدید را به صورت آشکار تری بیان می کنند و می فرمایند :من نمی دانم آیا وعده ی عذاب که به شما داده شده است نزدیک است یا دور " وَ إِنْ أَدْری أَ قَریبٌ أَمْ بَعیدٌ ما تُوعَدُونَ "
نکته دوم : چرا در عبادت فوق پیامبر صلی الله علیه و آله می فرمایند : من نمی دانم عذاب نزدیک است یا دور؟مگر رسول الله علم غیب ندارند؟پاسخ : علم غیب دو گونه است :
بخشی از آن به ذات اقدس اله اختصاص دارد و کسی را بر آن راهی نیست. چنانکه در دعا می خوانیم " اسْتَأْثَرْتَ بِهِ فِی عِلْمِ الْغَیْبِ عِنْدَکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد......... " خدایا تو را به حق علمی که آن را مخصوص خودت قرار دادی ....
اما بخش دیگری از آن را خداوند به انبیاءو اولیاءو هر که بخواهد عنایت می کند،آن چنان که در آیه آمده است"ذلِکَ مِنْ أَنْباءِ الْغَیْبِ نُوحیهِ إِلَیْکَ " (آل عمران/44)
در جمله فوق" إِنْ أَدْری أَقَریبٌ أَمْ بَعیدٌ ما تُوعَدُونَ "پیامبر صلی الله علیه و آله اعلام می کند که از زمان دقیق وقوع عذاب الهی بر مشرکان و کافران لجوج آگاه نیست.اما حتماًواقع می شود و کافران شکست خورده و مسلمانان پیروزمی شوند.
نکته سوم :رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله پیامبری بسیار مهربان و دلسوز و صبور است و با استقامت و پشتکار فراوان در نصیحت آنها اصرار و جدیت می نماید ولی سخنان پیامبر صلی الله علیه و آله در گوش سنگین آنان تاثیری نداشت . به همین سبب حضرت در یک عبارت نفرین مانند بعد از مشاهده ی این همه اعراض ازپرورد گار تقاضای داوری نموده و می گوید خدایا به حق حکم کن ." قالَ رَبِّ احْکُمْ بِالْحَقِّ "گویا پیامبر صلی الله علیه و آله گفته خدایا به حکم خودت که حق است حکم کن یعنی حق را برای آنان که به نفع شان است و علیه آنان که بر ضررشان است اظهار فرما.
در حدیث آمده است که حضرت رسول صلی الله علیه وآله هر گاه در جنگ با مشرکان روبرو می شدند بدین گونه دعا می کردند.
نکته چهارم : پیامبر صلی الله علیه وآله پس از تقاضای قضاوت و داوری بر حق خداوند، روی سخن خود را به مخالفان کرده و می گویند: پروردگارهمه ی ما خداوند رحمان است " رَبُّنَا الرَّحْمنُ "در حقیقت با کلمه ی " رَبُّنَا " آنها را به این واقعیت توجه می دهد که ما همه مربوب و مخلوقیم و او خالق و پروردگار همه ی ماست.
تعبیر به " الرَّحْمنُ " که اشاره به رحمت عامه پروردگار است به آنها گوشزد می کند که سر تا پای وجود شما را رحمت الهی فرا گرفته چرا لحظه ای در آفریننده ی این همه نعمت و رحمت نمی اندیشید. و تعبیر " الْمُسْتَعانُ عَلى ما تَصِفُونَ" به آنها اخطار می کند که گمان نکنید ما در برابر انبوه جمعیت شما تنها هستیم .مقصود از عبارت " ما تَصِفُونَ "ممکن است دو چیز باشد:
1- تهدید هایی که مشرکان و کافران داشته اند و خود را پیروز و مسلمانان را شکست خورده می شمرند.
2- نسبت های ناروایی که به پیامبر وقران می دارند .
نکته مهم آیه اتکای پیامبر صلی الله علیه و آله به پروردگار در برابر تهدیدها،رجز خوانی ها و نسبت های ناروای مشرکان و کافران حق ستیز است که مومنان باید از آن درس بگیرند . و با گفتن عبارت "ایاک نستعین" استعانت راستین در همه ی شئون اعتقادی ،اخلاقی، عملی داشته باشند . راه آزمودن این که آیا استعانت دروغین است یا راستین ؟ بدین گونه است که انسان بنگرد که آیا در همه ی شئون خود به خدا تکیه می کند یا نه؟ آیا در نماز صادقانه و به حق می گوید :" ایاک نعبدو ایاک نستعین"اگر در هر پیش آمد و رخداد حادثه ای ابتدا به غیر خدانظر دارد و پس از سر خوردگی و نا امیدی از همه ی راهها ،به فکر دعا و نیایش می افتد معلوم می شود که استعانت حقیقی از خدا را ندارد.