بِسم الّلهِ الرحمنِ الرحیم
قال الله العظیم :
ظَهَرَ الْفَسادُ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ لِيُذيقَهُمْ بَعْضَ الَّذي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ
فساد در خشکی و دریا به خاطر کارهایی که مردم انجام داده‌اند آشکار شده است، تا (خداوند)کیفر بعضی از اعمالشان را به آنان بچشاند، شاید (به سوی حق) باز گردند. (41روم)
تنـبیـه جـزئی بـرای تـربیـت
نکات مورد توجه آیه:
بر طبق آیات قرآن کریم بین اعمال مردم و حوادث عالم رابطه‌ای متقابل هست.تأثیر و تأثر میان عمل انسان و طبیعت در آیات فراوان و سخنان معصومین علیهم السلام مطرح شده است.
چنانچه قران می‌فرماید:اگر مردم سرزمین ها ایمان آورند و با تقوا باشند خدا درِ برکات آسمان و زمین را به روی آنها می‌گشاید." وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ... " (96 اعراف)
همان گونه که میان تقوا و ایمان با فزونی نعمات و برکات مادی ارتباط است اعمال بد انسان هاهمان گونه که هم سبب ظهور فساد و تباهی در جامعه انسان می‌شوند.آسمان و زمین به جامعه و مردمی که از صراط مستقیم الهی دور افتاده‌اند کمک نمی‌کنند.
در سوره (شوری آیه 30)آمده ا ست هر مشکلی برایتان پیش آید، نتیجه کارهای بد خودتان است "وَ ما أَصابَكُمْ مِنْ مُصيبَه فَبِما كَسَبَتْ أَيْديكُمْ وَ يَعْفُوا عَنْ كَثيرٍ"
پس اگر انسان مطیع امر پروردگار نگردد هم خود فاسد می‌شود و هم در جامعه فساد ایجاد می‌کند.
ذات اقدس الهی برای هشداربه چنین افراد و جوامعی بعضی از امکانات دنیوی را از آنها می‌گیرد تا در جهت اصلاح و تربیت خود کوشش نمایند.
نکته اول : مراد از فساد در زمین مصائب و بلا های عمومی است که یکی از منطقه ها را فرا گرفته مردم را نابود می‌کند. چون زلزله و نیامدن باران ،قحطی و مرض های مسری،جنگ ها و غارتها و سلب امنیت و خلاصه‌ی سخن هر بلایی که نظام آراسته و صالح جاری در عالم رابرهم می‌زند" ظَهَرَ الْفَسادُ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْر"ِ
دو واژه "برو بحر "خشکی و دریا اشاره به همه‌ی کره زمین دارند.
درحدیثی ازامام صادق علیه السلام می خوانیم " حَيَاه دَوَابِ الْبَحْرِ بِالْمَطَرِ فَإِذَا كُفَّ الْمَطَرُ ظَهَرَ الْفَسادُ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ ذَلِكَ إِذَا كَثُرَتِ الذُّنُوبُ وَ الْمَعَاصِي (تفسير القمي ؛ ج2 ؛ ص160)
زندگی موجودات دریا به وسیله باران است هنگامی که نبارد هم خشکی‌ها به فساد کشیده می‌شود و هم دریا و این هنگامی است که گناهان فزونی گیرد.
نکته دوم :بنا بر آنچه گذشت هر کار خلافی (اعم از عقیده ،اخلاق و عمل)در وضع "جامعه"و از طریق آن در وضع "افراد"اثر می‌گذارد. گناه و کار خلاف همانند یک غذای نا سالم و مسموم است که در سازمان بدن انسان چه بخواهیم و چه نخواهیم تاثیر نا مطلوب خواهد گذارد و انسان گرفتار واکنش طبیعی آن می‌شود.
دروغ سلب اعتماد می‌کند ،خیانت در امانت ، روابط اجتماعی را بر هم می زند .ظلم همیشه منشاءظلم دیگری می شود....." ظَهَرَ الْفَسادُ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ"
سوال مهم: علت این همه زشت کاری چیست؟
به طور مسلم انحرافی که هر ساعت در اعمال و رفتار انسان ها مشاهده می شود ناشی از فطرت آنها نیست زیرا خداوند طبیعت آنهارا نیکو سرشته و ساخت آن را استحکام بخشیده است .در هر دوره‌ای منشاء اصلی اعمال ناصواب دور شدن از سرچشمه توحید نزدیک شدن به مرحله شرک است.
امروزه بعضی از صاحب نظران و دانشمندان گرفتار هواهای نفسانی هر گونه رابطه ی اعمال انسان باحوادث جهان را انکار کرده‌اند .به گمان آنان، امروز علم به جای دین نشسته است .می‌گویند بشر در آن دوره‌ای که علل حوادث برایش آشکار نشده بود اموری نظیر مریض شدن و شفاءفقر و بی نیازی،جنگ و صلح،صاعقه و سیل و زلزله ...را به خدا اسناد می داد اما امروز با پیشرفت علم علل همه‌ی اشیاءیافت شده و علم به جای دین نشسته است!
قران کریم برای تمامی افکار باطل پاسخ به حق و شایسته می‌دهد که بلکه هیچ چیز در جهان بی علت نیست ،لکن علت العلل یعنی خداوند خالق مدیر مُدبر که در حقیقت محور اصلی علت هاست را هرگز نباید نادیده گرفت.
نکته سوم:خداوند به عنوان مهربان‌ترین مربی عالم برای تنبیه گناهکاران مجازات های اصلاحی را قرار می دهد و آنان را به بخشی از گناهان کیفر می‌نماید شاید به صراط مستقیم باز گردند "لِيُذيقَهُمْ بَعْضَ الَّذي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ"
در واقع آیه چنین معنا می‌دهد که آنچه در زمین ظاهر شد ،بخاطر این بود که خداوند تبارک و تعالی وبال پاره‌ای از آنچه می‌کردند به ایشان بچشاند.
تعبیر "بَعْضَ الَّذي عَمِلُوا" نشان‌گر این است که برخی از آثار و مجازات دنیوی گناهان را ذات اقدس الهی به آنها می‌چشاند اما در مورد عذاب اخروی گناهان آیه ساکت مانده و اشاره‌ای ننموده است.
و اینکه فرموده است " لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ"معنایش این است که خداوند کیفر را می‌چشاند برای اینکه شاید از سر کشی و گناهانش دست بر داشته به سوی توحید و اطاعت خدا برگردند.
پس با توجه به مضمون آیه فوق می‌توان گفت:یکی از فلسفه های آفات و بلا یا ،تاثیر تربیتی آنها برپرورش انسانهاست ،آنها باید واکنش اعمال خود را ببینند تا از خواب غفلت بیدار شوند وبه سوی تقوا و پاکی باز گردند.