بسم الله الرحمن الرحیم
قال الله العظیم
«لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَنْزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِيبًا»؛ (سوره فتح آیه18)
همانا خداوند از مومنان راضی شد آنگاه که زیرا آن درخت با تو بیعت کردند پس خداوند آنچه را در دل هایشان (از ایمان و صداقت) بود، دانست، بنابراین آرامش را بر آنان نازل کرد و پیروزی نزدیک را پاداش آنان قرار داد.
«وَمَغَانِمَ كَثِيرَةً يَأْخُذُونَهَا ۗ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا »؛ (سوره فتح آیه19)
و غنایم بسیاری که به چنگ خواهند آورد و خداوند عزیز و حکیم است.
رضایت الهی از رشد جامعه دینی
بنابر تصریح آیات قرآن کریم رضوان و خشنودی پروردگار از عملکرد مومنین یکی از نشانه های رشد جامعه دینی است . اگر جامعه اهل اطاعت از خداوند عزوجل و رسول صلی الله علیه و آله و سلم باشد به این جایگاه رفیع دست می یابد.شاهد بسیار روشن بر این مدعا آیه سوم سوره مائده است که می فرماید:« الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا»
این آیه کریمه نشانگر آن است که دین و جامعه دینی آنگاه مورد رضایت خداوند است که رهبر و ولی داشته باشد . انقلاب و جامعه ای که ولی و رهبر شایسته نداشته باشد، ناقص و بی کمال است.
رضایت خداوند از مومنانی است که همراه با وفاداری نسبت به پیامبر(ص) ، با اخلاص و صداقت در مسائل اجتماعی و سیاسی بیعت نموده‌اند و مشمول الطاف الهی شده اند .
نکته اول: در یک شرایط حساس سیاسی مومنین بدون هیچ کراهتی دعوت رهبر شان را لبیک گفتند، خداوند از این موقعیت مهم گزارش می دهد« لقد رضی الله عن المومنین...»
رضایت، هیئتی است که در برخورد با هر چیز ملایم عارض بر نفس انسان می شود و آن را می پذیرد و از خود دور نمی‌کند در مقابل رضایت کلمه (سخط) قرار دارد .این دو کلمه وقتی به خدای سبحان که نفس و دل ندارد نسبت داده می شود مراد به آن ثواب و عقاب خواهد بود .پس رضای خدا به معنای ثواب دادن و پاداش نیک دادن است .
نکته دوم: سبب رضایت پروردگار رفتار زیبای مومنان جامعه در تحقق بخشیدن بیعتی بود که با هدف انسجام هرچه بیشتر نیروها، تقویت روحیه، تجدید آمادگی رزمی ،سنجش افکار و آزمودن میزان فداکاری صورت گرفته بود می‌فرماید: در زیر درخت با تو بیعت کردند« اذ یبایعونک تحت الشجره»
آوازه این بیعت در بین دشمنان پیچید و آنان سخت به وحشت افتادند علاوه بر آن روح تازه‌ای در کالبد مسلمانان دمیده شد چرا که دست به دست پیامبر خدا می دادند و از صمیم دل اظهار وفاداری می کردند خداوند به این مومنان فداکار و ایثارگر که در این لحظه حساس پیامبر را یاری کردن چهار پاداش بزرگ داد که از همه مهم تر رضایت و خشنودی بود.
نکته سوم:در ادامه آیه از موهبت دوم سخن می‌گوید ،می فرماید: خداوند می دانست آنچه در درون قلب آنها از صداقت و ایمان و آمادگی و وفاداری نسبت به این پیمان نهفته است «فعلم ما فی قلوبهم فانزل السکینه علیهم»
مفسران تاکید دارند که عملی مورد رضایت خدای تعالی واقع می شود که دارای حسن نیت و صادق و خالص باشد تنها در این صورت است که جوایز درخشان از جمله آرامش(سکینه) داده میشود آن چنان آرامشی که در میان انبوه دشمنان در نقطه دوردستی از شهر و دیار خود با نداشتن اسلحه کافی ترس و وحشتی به دل راه نمی‌دادند و همچون کوه استوار و پابرجا ایستاده بودند.
سومین مو هبت مومنان فتح نزدیکی است که به‌عنوان پاداش نصیب آنها میشود.« واثابهم فتحا قریبا» گفته می شود مراد از فتح قریب پیروزی در جریان خیبر است.
نکته چهارم: خداوند در این آیات ابتدا از نعمت های معنوی که از نظر رتبه بالاتر از نعمت های مادی است یاد کرده است ، در ادامه از غنائم جنگی بسیاری که به وسیله فتح خیبر به دست خواهند آورد سخن گفته است می‌فرماید: (ومغانم کثیره یاخذونها) یک بخش از این غنائم ثروت بی حساب یهود خیبر بود که برای جامعه اسلامی از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار بود اما کلام الهی محدود به غنائم خیبر نمی‌شود و می‌تواند غنیمت های سایر جنگ های اسلامی را که بعد از آن نصیب مسلمانان شد در بر بگیرد و از آنجا که مسلمانان باید به این وعده الهی کاملاً اطمینان کنند،در آخر آیه می فرماید : خداوند شکست ناپذیر و حکیم است (و کان الله عزیزا حکیما) اگر به شما دستور داده میشود که صلح کنید و یا با پیغمبر بیعت کنید بر اساس حکمت است حکمتی که گذشت زمان پرده از اسرار آن برمی دارد و اگر به شما وعده فتح قریب و غنائم کثیرمی دهد خداوند توانایی آن را داردکه به وعده‌های خود جامه عمل بپوشاند.