بسم الّله الرحمن الرحیم
قال الله العظیم :
وَ هُوَ الَّذي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِباساً وَ النَّوْمَ سُباتاً وَ جَعَلَ النَّهارَ نُشُوراً (47فرقان)
و او کسی است که شب را برای شما پوشش و خواب را آرام بخش گردانید و روز را زمان برخاستن (و تلاش)شما قرار داد.
طبیــعت و تــربیــت(2)
نکات مورد توجه آیه:
مواهب عظیمی همچون شب و روز،خواب و بیداری نشانه‌های ربوبیت خداوند هستند. در این آیه قدرت مطلق خداوند بار دیگر جلوه می‌کند در فاصله کمتر از یک ساعت عالم هستی لباس تیره شب را می‌پوشد و هر چیز در جای خود درنگ می‌کند، نوری که از آسمان فرو می‌آید، دسته های جانورانی که از این سوی و آن سوی به جنبش درآمده بودند به لانه‌های خود باز می‌گردند، انسانها به خانه‌های خود برگشته و جایی را می‌جویند که در آن بیاسایند.
عالم طبیعت شباهت زیادی با عالم درون انسانها دارد. انسان کافر و گمراه به کسی می‌ماندکه در خوابی ژرف،در شبی سخت و تیره خفته است و تمام وجودش جمود و سکون است. در حالی که مومن هدایت یافته از قرآن مانند کسی است که تمام وجودش بامداد و روز است و دائماً در حال شناخت و جنبش و تکاپو است. خداوند در قران کریم با بیان شب و روز، نور ظلمت، خواب بیداری و در نهایت با زبان طبیعت تربیت می کند!
نکته اول: خداوندگوشه‌ای دیگر از اسرار نظام هستی را در این آیه با زبان تشبیه بیان کرده است. می‌فرماید: او کسی است که شب را برای شما لباس قرار داد : "وَ هُوَ الَّذي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِباساً" تشبیه تاریکی شب به لباس بدان جهت است که پرده‌های ظلمانی نه تنها انسانها که تمام موجودات روی زمین را در خور مستور می‌سازد. در آیه فوق خداوند از تاریکی زمین سخن نمی‌گوید بلکه تصریح می‌نماید که شب را لباس قرار داده است. یعنی خداوند برای آسایش مردم جامه شب را مهیا کرده است.
نکته دوم : در قران کریم از چند چیز به عنوان "لباس"یاد شده است:
شب فرقان 47 همسر بقره 187 تقوا اعراف26
لباس از ریشه لبس به معنای پوشش و نگهداری است. با توجه به معنای لغت می‌توان گفت که در تمام استعمال‌های قرآنی آن معنی حفظ و نگهداری لحاظ شده است.
به عنوان مثال اگر تقوا لباس باطن نامیده شده است بدان جهت است که ملکات نفس موجب نگهداری آدمی از زشتی‌های معنوی می‌شود.
اگر برای زن و شوهر این تعبیر آمده بدان جهت است که آنها همان گونه که لباس مانع از آسیب می‌شود و عیوب را پوشانده و آبرو را حفظ می‌کند زن وشوهرباید نسبت به یکدیگراین گونه باشند.
از جمله ویژگی‌های لباس مایه ی آرامش بودن آن است. زن و شوهر نیز موجب آرامش یکدیگرند چنانچه شب هم سکونت و آرامش را به دنبال دارد.
قران در سوره نباء نیز می فرماید : "وَجعلنا اللیل لباسا" شب، حافظ جسم و سلامتی است چنانچه لباس حافظ بدن است.
نکته سوم : سپس در ادامه آیه اشاره به نعمت خواب نموده می فرماید: او خواب را برای شما مایه‌ی راحت قرار داد "النَّوْمَ سُباتاً"
"سبات"در لغت از ماده‌ی سبت به معنی قطع نمودن است سپس به معنی تعطیل کردن کار به منظور استراحت آمده است.
در حقیقت این تعبیر اشاره‌ای به تعطیل تمام فعالیت های جسمانی به هنگام خواب است. زیرا می‌دانیم در موقع خواب قسمت مهمی از کارهای بدن تعطیل می‌شوند و قسمت دیگر همچون کار قلب و دستگاه تنفس برنا مه‌ی عادی خود را بسیار کم کرده و به صورت آرامتر ادامه می‌دهند تا رفع خستگی و تجدید قوا شود.
خواب به موقع و به اندازه تجدید کننده تمام نیرو‌های بدن است و نشاط آفرین و مایه قدرت می‌باشد و بهترین و مناسب ترین آن در شب است.
نکته چهارم:در پایان آیه به نعمت روز اشاره کرده می‌فرماید: و خداوند روز را مایه حرکت و حیات قرار داد " وَ جَعَلَ النَّهارَ نُشُوراً"
"واژه "نشور"در اصل از نشر به معنی گستردن و در مقابل پیچیدن است. این تعبیر ممکن است اشاره به گسترش روح به هنگام بیداری در سراسر بدن باشد که بی شباهت به زنده شدن بعد از مرگ نیست ویا اشاره به گسترش انسان ها در صحنه اجتماع و حرکت برای کارهای مختلف زندگی روی زمین است.و
در حدیثی از پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله می خوانیم که همه روز صبحگاهان این جمله را می فرمود: َ "قُلْ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَحْيَانَا بَعْدَ مَمَاتِنَا وَ إِلَيْهِ النُّشُور..."
ستایش مخصوص خداوندی است که ما را بعد از مرگ زنده کرد و حیات نوین بخشید و سرانجام به سوی او محشور خواهیم شد.
با توجه به دعای پیامبراسلام صلی الله علیه و آله آیه شریفه هشدار به معاد می دهد و این که خواب و بیداری موعظه و تربیتی است هر لحظه و مدام که انسان مومن از آن درس می گیرد.