قال الله العظیم :
فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضاعُوا الصَّلاه وَ اتَّبَعُوا الشَّهَواتِ فَسَوْفَ یَلْقَوْنَ غَیًّا
آنگاه پس از آنان ، جانشینان بد و ناشایسته ای آمدند که نماز را ضایع کردندو هوسها را پیروی کردند . پس به زودی (کیفر )گمراهی خود را خواهند دید.
إِلاَّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً فَأُولئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّه وَ لا یُظْلَمُونَ شَیْئاً
مگر کسی که توبه کند و ایمان آورد و کار شایسته انجام دهد. پس آنها داخل بهشت می شوند و به هیچ وجه مورد ستم قرار نمی گیرند.(واز پاداششان کاسته نمی شود )(60-59 مریم)
نشانه های عدم تربیت الهی وراه حل آن
نکات مورد توجه آیات :
در آیات فوق سخن از گروهی است که از مکتب انسان سازی انبیاءجدا شدند و پیروانی نا خلف از آب در آمدند.قسمتی از اعمال زشت آنها نظیر ضایع کردن نماز و پیروی از شهوات را بیان نموده و سپس شرط رستگاری را تحول واقعی و ایمان و عمل صالح معرفی می کند.
نکته اول: گاهی راه و روش پیامبران و صالحان مورد بی مهری و تضییع قرار می گیرد و افراد با بودن شرایط رشد و تربیت و مربیان خوب در طریق گمراهی گام نهاده، خدا را فراموش می کنند. در آیه فوق سخن از چنین گروه هایی است . " فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ....."
خَلَف (به فتح لام) در مورد جانشین خوب و خَلْفٌ (به سکون لام)در مورد جانشین بد به کار می رود. بر این اساس " فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ" یعنی جانشینان بدی جایگزین آنان شدند.
درآیات قبل سخن از کسانی است که معنوی بوده و اوامر و نواهی خدا را رعایت نموده و چون از بر نامه های اخلاقی آگاه می شدند به سجده می افتادند یعنی کاملاً آماده پذیرش دستورات الهی بودند. "إِذا تُتْلى عَلَیْهِمْ آیاتُ الرَّحْمنِ خَرُّوا سُجَّداً وَ بُکِیًّا " (58/مریم)
و چون آیات خدای رحمان بر آنان تلاوت می شد، گریان به سجده می افتادند و گروه فوق (ضایع کنندگان نمازو پیروان شهوات) درست نقطه مقابل این افراد هستند.
نکته دوم: زشت ترین عمل فرزندان ناخلف این است که نماز را ضایع کردند. "اَضاعُوا الصَّلاه..."
اضاعوا از ضیاع است ، ضیاع هر چیزی به معنای فساد و یا از بین رفتن آن است زیرا به شیوه ی مناسب سرپرستی نشده است . مثلاًوقتی که گفته می شود (فلان اضاع المال ،فلانی مال را ضایع کرد) یعنی با سوء تدبیرش آن را محافظت نکرد و از دست داد، جایی مصرف کرد که نباید می کرد.
در آیات فوق سخن از گروهی است که از مکتب انسان سازی انبیاءجدا شدند و پیروانی نا خلف از آب در آمدند.قسمتی از اعمال زشت آنها نظیر ضایع کردن نماز و پیروی از شهوات را بیان نموده و سپس شرط رستگاری را تحول واقعی و ایمان و عمل صالح معرفی می کند. گاهی راه و روش پیامبران و صالحان مورد بی مهری و تضییع قرار می گیرد و افراد با بودن شرایط رشد و تربیت و مربیان خوب در طریق گمراهی گام نهاده، خدا را فراموش می کنند. در آیه فوق سخن از چنین گروه هایی است . " فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ........."خَلَف (به فتح لام) در مورد جانشین خوب و خَلْفٌ (به سکون لام) در مورد جانشین بد به کار می رود. بر این اساس " فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ" یعنی جانشینان بدی جایگزین آنان شدند.درآیات قبل سخن از کسانی است که معنوی بوده و اوامر و نواهی خدا را رعایت نموده و چون از بر نامه های اخلاقی آگاه می شدند به سجده می افتادند یعنی کاملاً آماده پذیرش دستورات الهی بودند. "إِذا تُتْلى عَلَیْهِمْ آیاتُ الرَّحْمنِ خَرُّوا سُجَّداً وَ بُکِیًّا " (58/مریم)و چون آیات خدای رحمان بر آنان تلاوت می شد، گریان به سجده می افتادند و گروه فوق (ضایع کنندگان نمازو پیروان شهوات) درست نقطه مقابل این افراد هستند. زشت ترین عمل فرزندان ناخلف این است که نماز را ضایع کردند. "اَضاعُوا الصَّلاه..."اضاعوا از ضیاع است ، ضیاع هر چیزی به معنای فساد و یا از بین رفتن آن است زیرا به شیوه ی مناسب سرپرستی نشده است . مثلاًوقتی که گفته می شود (فلان اضاع المال ،فلانی مال را ضایع کرد) یعنی با سوء تدبیرش آن را محافظت نکرد و از دست داد، جایی مصرف کرد که نباید می کرد.
به طور مسلم مراد از عبارت " أَضاعُوا الصَّلاه" ترک نماز نیست. بیانات مفسران پیرامون این جمله عبارت است از:
الف) تبدیل کردن نماز به چیزی عاری از محتوا و حقیقت ، نمازی بدون خشوع
ب) انجام دادن اعمالی که نماز را در جامعه ضایع می کند
ج) به تاخیر انداختن نماز از وقت مقرر
عن ابی عبدالله علیه السلام اَضا عُوها بِتاخیر ها عَن مواقیتها من غیر ان تر کوها اصلاً. از امام صادق علیه السلام درباره ی سخن خدای تعالی " أَضاعُوا الصَّلاه "روایت شده که فرمودند :مقصود این است که نماز را با تاخیر انداختن از وقت مقررش ضایع کردند. نه این که آن را به کلی ترک نمودند.
نکته سوم : به دنبال ضایع کردن نماز عمل زشت دیگر این گروه پیروی از شهوات است. "اتَّبَعُوا الشَّهَواتِ"
" رووا عن أمیر المؤمنین علیه السلام من بنى الشدید و رکب المنظور و لبس المشهور"
از علی علیه السلام روایت کردند که فرمودند: تابع شهوات کسی است که بنای محکم سازد و بر مرکبی سوار شود که مورد توجه مردم باشد و لباس شهرت بپوشد.
مجازات این افراد در آیه شریفه اینگونه آمده است: " فَسَوْفَ یَلْقَوْنَ غَیًّا" پس به زود کیفر گمراهی خود راخواهند دید.
"غی " ضد رشد است. " قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ "
رشد به معنای رسیدن به واقع است. بنابراین"غی" به معنای این است که کسی فکرش بواقع نرسد.
مسیر و جاده ای که ضایع کردن نماز و پیروی از شهوات به آن منتهی می شود ،گمراهی است. این گمراهی رفته رفته در دلهایشان رسوخ می کند تا آنجا که از اولیاءشیطان می شود .
"إِنَّ عِبادی لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطانٌ إِلاَّ مَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْغاوینَ " (حجر42)
بی تردید تورابربندگان من هیچ تسلطی نیست ، مگر برکسانی از آنان که از تو پیروی می کنند، همانان که گمراهند.
نکته چهارم:کسانی که از این راه شیطانی بر گردند و ایمان آورده عمل صالح انجام دهند داخل بهشت می شوند .
" إِلاَّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً فَأُولئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّه " کسانی که از رابطه با خدا (نماز)جدا شده و به شهوات پیوند خورده دچار سر در گمی شده و از معنویت جدا شده اند در صورتیکه توبه کرده و اعمال گذشته خودرا اصلاح نمایند.