قال الله العظیم :
وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُکِّرَ بِآیاتِ رَبِّهِ فَأَعْرَضَ عَنْها وَ نَسِیَ ما قَدَّمَتْ یَداهُ إِنَّا جَعَلْنا عَلى قُلُوبِهِمْ أَکِنَّه أَنْ یَفْقَهُوهُ وَ فی آذانِهِمْ وَقْراً وَ إِنْ تَدْعُهُمْ إِلَى الْهُدى فَلَنْ یَهْتَدُوا إِذاً أَبَداً (کهف 57)
و کیست ستمکار تراز آن که به آیات پروردگارش تذکر دهند ، پس ( به جای پذیرش ) از آنها اعراض کند و( گناهان ) دستاوردهای پیشین خویش رافراموش کند ؟ البته مابر دل هایشان پرده هایی نهادیم تا آیات قرآن را نفهمند ودر گوش هایشان سنگینی قرار دادیم که اگر به سوی هدایتشان فرا خوانی هرگز به راه نخواهند آمد.
وَ رَبُّکَ الْغَفُورُ ذُو الرَّحْمَه لَوْ یُؤاخِذُهُمْ بِما کَسَبُوا لَعَجَّلَ لَهُمُ الْعَذابَ بَلْ لَهُمْ مَوْعِدٌ لَنْ یَجِدُوا مِنْ دُونِهِ مَوْئِلاً(58کهف)
و پروردگارت آمرزنده ای صاحب رحمت است اگر مردم را به خاطر آنچه کسب کرده اند مجازات کند، هرچه زودتر عذاب بر ایشان می فرستد ( ولی چنین نمی کند) بلکه برای آنان موعدی قرار داده که (با فرا رسیدنش ) جز به لطف خداوند هرگزراه بازگشتی نمی یابند.
هشـدارهـای تـربـیتی
نکات مورد توجه آیات:
درآیات فوق خداوند از سه طریق به کوردلان درس بیداری وهشیاری می دهد . نخست اینکه این حقایق با فطرت ووجدان وجان شما کاملا آشناست ، دیگر اینکه از سوی پروردگار خودتان آمده وسوم اینکه فراموش نکنید شما خطاهایی انجام داده اید که برنامه انبیاء برای شستشوی آنهاست . پس باید از مهلتی که برای اصلاح و تربیت دارید استفاده کنید والا باعذاب الهی روبرو خواهید شد.
نکته اول : بی اعتنایی به آیات الهی ودرنگ نکردن در آنها ، بزرگترین ستم است ." وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُکِّرَ بِآیاتِ رَبِّهِ "
" تعبیر به " تذکر " ( یادآوری ) گویا اشاره به این است که تعلیمات انبیاء از قبیل یادآوری حقایقی است که به طور فطری دراعماق روح انسان وجود دارد وکار پیامبران پرده برداشتن از آن است .
این معنی درخطبه اول نهج البلاغه نیز آمده است
َفبَعَثَ فِیهِمْ رُسُلَهُ ... لِیَسْتَأْدُوهُمْ مِیثَاقَ فِطْرَتِهِ وَ یُذَکِّرُوهُمْ مَنْسِیَّ نِعْمَته ... " ِ
هدف از بعثت پیامبران آن بوده که انسانهارا وادار به وفا کردن به پیمان فطرت کنند ، ونعمت های فراموش شده خدا رابه یاد آنها بیاورند.
نکته دوم : یاد عمل کرد بد، زمینه ساز توبه وعذر خواهی است و بر عکس غفلت از آن، سبب تیرگی روح وکلید همه بدبختی هاست . این افراد علاوه برروی گرداندن ، آنچه را با دست خود انجام داده اند فراموش می کنند (وَ نَسِیَ ما قَدَّمَتْ یَداهُ )
نسیان در دو معنا به کار می رود:فراموش کردن اعمال و بی اعتنایی به کار دیناین افراد آنچه را از گناهان انجام داده اند فراموش می کنند ویا اینکه نسبت به کارهای خود در مورد دین بی اعتنا هستند درحالی که یادآوری گناهان و بدیها موجب خیر و خوبی برای افراد می گردد.
چنانچه درروایت آمده است هرگاه خدا برای بنده اش خیروخوبی بخواهد اورا برعیوب خودش بینا نموده وبرعیوب دیگران کور می کند.
نکته سوم :کیفر بی اعتنایی به آیات الهی و استهزاء وغفلت از گناهان ، محروم شدن از درک حقایق است آنان باآنکه می دانند قرآن حق است ایمان نمی آورند چرا ؟ چون مابر دلهایشان پرده افکنده ایم تا نفهمند و در گوشهایشان سنگینی قرار داده ایم تاصدای حق را نشنوند:
"اِنَّا جَعَلْنا عَلى قُلُوبِهِمْ أَکِنَّه أَنْ یَفْقَهُوهُ وَ فی آذانِهِمْ وَقْراً "
لذا اگر آنها را به سوی هدایت بخوانی هرگز هدایت را پذیرا نخواهند شد
" وَ إِنْ تَدْعُهُمْ إِلَى الْهُدى فَلَنْ یَهْتَدُوا إِذاً أَبَداً "
لازم به ذکراست که خداوند اگر حس تشخیص وقدرت درک وشنیدن را از آنها گرفته به خاطر این است که این افراد فسق وفجور واعمال زشت و ظلم به دین وبه نفس خود وبه غیر را بد ندانسته ودست بر نمی دارند واین کیفر مستقیم اعمال خود آنهاست.
نکته چهارم : از آنجا که برنامه تربیتی خداوند نسبت به بندگان چنین است که تا آخرین مرحله به آنها فرصتمی دهد وهرگز مانند جباران روزگار ،خود اقدام به مجازات نمی کند بلکه رحمت واسعه ی او همیشه ایجابمی کند که حداکثر فرصت رابه گناهکاران بدهد ، در آیه بعد می فرماید:
پروردگار تو آمرزنده صاحب رحمت است " وَرَبُّکَ الْغَفُورُ ذُو الرَّحْمَه " غفران او ایجاب می کندکه توبه کاران را بیامرزد و رحمت او اقتضا می کند که درعذاب غیرآنها تعجیل نکند در حالیکه اگر می خواست آنها رابه اعمالشان مجازات کند هرچه زودتر عذاب رابرآنها می فرستاد.
"لَوْ یُؤاخِذُهُمْ بِما کَسَبُوا لَعَجَّلَ لَهُمُ الْعَذابَ"
خداوند هم عادل است وهم غفور به مقتضای عدلش باید گنهکار راعذاب کند ولی به خاطر غفار بودن ورحمتش به انسان مهلت می دهد تا توبه کند اما اگر توبه نکرد ، باعدلش مؤاخذه می کند بنابر این گناهکاران به مهلت های الهی مغرور نشوند چون موعد آن تمام و نوبت قهری می رسد که هیچ راهی برای نجات آنان نیست " لَنْ یَجِدُوا مِنْ دُونِهِ مَوْئِلاً " موئل به معنای پناهگاه و وسیله نجات است.
یعنی پناهگاه وگریز گاهی که به آن بازگشت کنند جزخدا نخواهند یافت .