آیات قرآن، بستر تربیت موحدان (فتح/20 و 21)

بسم الله الرحمن الرحیم

قال الله العظیم

«وَعَدَكُمُ اللَّهُ مَغانِمَ كَثيرَه تَأْخُذُونَها فَعَجَّلَ لَكُمْ هذِهِ وَ كَفَّ أَيْدِيَ النَّاسِ عَنْكُمْ وَ لِتَكُونَ آيَه لِلْمُؤْمِنينَ وَ يَهْدِيَكُمْ صِراطاً مُسْتَقيماً»؛

خداوند ،غنیمت‌های بسیاری به شما وعده داده است که آنها را خواهید گرفت. پس این ( غنائم) را زودتر برای شما فراهم ساخت و دست مردم را از (تعرض بر) شما بازداشت، تا برای مؤمنان نشانه (وعبرتی) باشد

و شما را به راهی راست، هدایت کند.

«وَ أُخْرى‏ لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْها قَدْ أَحاطَ اللَّهُ بِها وَ كانَ اللَّهُ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَديراً»؛­

و( غنائم) دیگری نصیبتان می‌کند که شما بر آنها قدرت ندارید، ولی خداوند بر آنها احاطه دارد و خداوند برهرچیزی توانمند است.­ ­(فتح/ 20 و 21)

­

آیـات قـرآن، بستر تـربیت مـوحدان

از اهداف مهم قرآن کریم تربیت موحد ناب است که پیش از تعلیم خود را به زیور تزکیه و تهذیب آراسته باشد. برای تربیت موحد ناب نیاز به اهداف ، برنامه، روش و محتوای سالم هست که دقیق روشن وواضح باشد. در این زمینه هیچ متنی قابل اعتمادتر از قرآن نیست. چه بسا افرادی باشند گمان کنند که میتوان به دستور العمل دیگری غیر از قرآن عمل کرد و راه سعادت را پیمود درحالی که پنداری کاملا باطل است. طرحهای کلی وجزئی، فردی و اجتماعی تربیت ، زمینه ها و بسترهای آن بی هیچ کم وکاستی در قرآن­موجود است. با تربیت قرآن انسان‌ها انسانیت حقیقی را در می‌یابند، خوی درندگی آنان فرشته منش می‌شود . تربیت قرآنی محورهای دوستی و دشمنی ، خوبی وبدی ، ارزش وضدارزش و... واضح می‌گردد اهمیت و کارآمدی این محتوای مهم تربیتی در زمان بحران‌های خاص و پیچیده پیشتر خودش رانشان می‌دهد.

گاهی شرایط اجتماع اسلامی به گونه‌ای است که دچار انواع تهمت‌ها ، توطئه‌ها ودشواری‌ها می‌گردد. چنین شرایطی دوران سخت و طاقت‌ فرسایی برای مؤمنان خواهد بود، اما از آنجا که قرآن فرموده همراه هر سختی آسانی است ، " إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً "­ به دنبال آن وعده الهی مبتنی بر توسعه مالی ، امنیت و آرامش وعزت ­وسربلندی و.....مهیا می‌گردد و چه بسا زودتر از موعد مقرر هم­ نصیب جامعه دینی گردد. درک چنین شرایطی، برای مومنان علاوه بر­ نعمت الهی و پاداش بودن، نشانه و عبرت است و هدایت آنها را به صراط مستقیم آسانتر می‌گرداند.

نکته اول: برکات فراوانی که از بیعت با رهبری و رضایت الهی شامل حال جامعه اسلامی می‌گردد در این آیه شریفه به تصویر کشیده شده است می‌فرماید: خداوند غنائم فراوانی به شما وعده داده که آنها را به چنگ

می‌آورید "وَعَدَكُمُ اللَّهُ مَغانِمَ كَثيرَه" گسترش و توسعه اقتصادی مسلمانان نعمت و موهبتی الهی است و سبب ایجاد انگیزه می‌گردد. در اوضاع و احوال خاص خداوند در این مقوله شتاب هم می‌کند و گشایش اقتصادی را زودتر فراهم می‌سازد "فَعَجَّلَ لَكُمْ " بنابراین عجله در بعضی از جاها پسندیده است.

نکته دوم: غنائم­ آنگاه گواراست که همراه با امنیت باشد و دشمن دست از شیطنت و اذیت و آزار بردارد.

­"وَ كَفَّ أَيْدِيَ النَّاسِ عَنْكُمْ " شیوه الهی در بازداشتن دشمن از حرکات ناجوانمردانه به طور معمول ایجاد رعب و وحشت در دل آنان است به طوری که از هرگونه اقدام و حمله خودداری می‌کنند حتی اگر برنامه ریزی و نقشه هم داشته باشند به‌ ناگاه تصمیم‌شان عوض می‌شود و در واقع خطر از بیخ گوش مسلمانان عبور می‌کند!

البته لازم به ذکر است که چنین اخباری در دسترس عامه مردم قرار نمی‌گیرد و چه بسا آنان تا آخر عمرشان از اسرار پشت پرده بعضی از حوادث و رخدادهای تلخ بی خبر بمانند فقط این مؤمنین خاص هستند که می‌دانند چه برنامه‌های شومی از سوی دشمن طرح ریزی شده بوده که به قدرت الهی ناکام و نافرجام مانده است وبه همین سبب در ادامه آیه می فرماید." وَ لِتَكُونَ آيَه لِلْمُؤْمِنينَ "

مال و ثروت لغزشگاه بسیار خطرناکی است اما این نوع آن، چون جنبه پاداشی دارد و برخاسته از لطف الهی است کمتر خطرآفرین است. در انتهای آیه می فرماید :خداوند شما را به سوی راه مستقیم هدایت می‌کند.

" وَ يَهْدِيَكُمْ صِراطاً مُسْتَقيماً "

­بعضی از مفسرین گفته‌اند :صراط مستقیم ، اعتماد و توکل بر خداست در هر کاری که می‌کنید.

نکته سوم: موحدان می‌دانند که دستیابی به غنائم بر اساس علم و قدرت الهی است نه از روی زرنگی ،و به همین سبب از ضعف‌های خود غافل نمی‌شوند خداوند می‌فرماید:­ غنائم دیگری به دست می‌آورید که شما قدرت برآن ندارید" وَ أُخْرى‏ لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْها " در واقع این امدادهای الهی است که شامل حال آنان شده و پیروزی ها را نصیب شان می‌گرداند .

در جمله بعد اشاره به احاطه پروردگار بر فتوحات است. احاطه علمی و احاطه قدرت می‌فرماید:

"قَدْ أَحاطَ اللَّهُ بِها" امید آفرینی این جمله برای افکار و قلوب جامعه اسلامی و همچنین توجه به خدا و حفظ ایمان کاملاً روشن و واضح است.

پایان بخش این آیات بسیار زیبا و عجیب جمله زیبایی است که خبر از قدرت مطلقه پروردگار و بشارت بیشتر می دهد. آری خداوند بر همه چیز تواناست "وَ كانَ اللَّهُ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَديراً " این جمله در حقیقت به منزله بیان علت است برای جملات قبل و اشاره به اینکه با پشتوانه قوی الهی هر وعده ای از سوی خداوند قابل -تحقق است.