قال الله العظیم :
وَ أْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلاه وَ اصْطَبِرْ عَلَیْها لا نَسْئَلُکَ رِزْقاً نَحْنُ نَرْزُقُکَ وَ الْعاقِبَه لِلتَّقْوى (طه 132)
وخانواده ات رابه نماز فرمان ده وبر آن پایدار باش . مااز تو روزی نمی خواهیم ( بلکه ) ماتو را روزی می دهیم وسرانجام ( نیکو ) برای ( اهل ) تقواست .
اهمیـت تـربیـت خـانـواده
نکات مورد توجه آیه :
یکی از مهمترین زمینه ها امر به معروف خانواده و نزدیکان انسان است . پدران ورهبران جامعه اسلامی نباید از خانواده خود غافل شوند. بلکه به سرنوشت فکری و دینی آنان بوده ودراین زمینه بیشترین اهتمام را به نماز ازمیان سایر واجبات داشته واعضای خانواده را بیمه نمایند.نکته اول :
به طور مسلم یکی از راههای شکیبایی وپر استقامت شدن مسأله نماز است . خداوند نماز رابرای پیامبر صلی الله علیه وآله وخاندان او وهمچنین امتش مایه ی پاکی وصفای قلب وتقویت روحیه می داند وبه همین جهت می فرماید : " وَ أْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلاه ..."
بدون شک " اهل " در اینجا خاندان پیامبر صلی الله علیه وآله به طور کلی است ولی از آن جاکه این سوره درمکه نازل شده در آن زمان مصداق اهل ، حضرت خدیجه سلام الله علیها و علی علیه السلام بوده اند وممکن است بعضی دیگر از نزدیکان پیامبر صلی الله علیه وآله را نیز شامل شود ولی باگذشت زمان دامنه ی خاندان پیامبر گسترده شد.
نکته دوم : از معنای عبارت " وَ اصْطَبِرْ عَلَیْها" می توان گفت : " اصطبار " از باب" افتعال" به معنی قبولی صبر است . یعنی صبررا بر خود لازم دار ، براین امر به نماز که به خانواده خود می نمایی . به بیان دیگر تشویق خانواده به نماز نیاز به مداومت وصبروپایداری دارد.
آیه فوق نظیر آیه ی شریفه " ... قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلیکُم نارا..." (تحریم 6 )
خود وخانواده هایتان رااز آتش جهنم حفظ کنید .
درروایات آمده است هر گاه وضع زندگی رسول خدا صلی الله علیه وآله تنگ می شد این آیه( طه 132 ) راتلاوت می فرمودند:آنگاه به افراد خانه دستورمی دادند تا نماز بخوانند . باتوجه به آیات قبل این سوره "وَ لا تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ إِلى ما مَتَّعْنا بِهِ أَزْواجاً مِنْهُمْ زَهْرَه الْحَیاه الدُّنْیا لِنَفْتِنَهُمْ فیهِ وَ رِزْقُ رَبِّکَ خَیْرٌ وَ أَبْقى" طه131 ) )
این نکته استفاده می شود که برای عدم وابستگی زرق وبرق دنیا، به نماز پناهنده شویم .
درروایات متعددی آمده است که پس از نزول این آیه مبارکه پیامبرصلی الله علیه وآله تا چندین ماه درب خانه ی حضرت علی علیه السلام وفاطمه سلام الله علیها را می زدند ودر آستانه در می فرمودند: " الصلوه " آن گاه به قرائت آیه ی تطهیر می پرداختند : " اَلصَلاه، اَلصَلاه ،یَرحَمَکُم الله اِنَما یُرِیدُ الله لِیُذهِبَ عَنکُمُ الرِجسَ اَهل البِیت وَیُطَهِرَکُم تَطهِیرا " نکته سوم : جمله ی بعد، جواب سئوال مقدر است . گویاکه رسول خدا صلی الله علیه وآله گفته است چگونه من برنماز صبر کنم وادامه دهم درحالی که من مکلف به رفع حاجت خودم وخانواده ام هستم.
خداوند متعال در پاسخ می گوید: اگر دستور به نماز به تو وخاندانت داده شده است منافع وبرکاتش تنها متوجه خود شماست مااز توروزی نمی خواهیم بلکه به روزی می دهیم .
" لا نَسْئَلُکَ رِزْقاً نَحْنُ نَرْزُقُکَ " این نماز چیزی برعظمت پروردگار نمی افزاید ، بلکه سرمایه بزرگی برای تکامل شما انسان ها وکلاس عالی تربیت است یابه تعبیر دیگر خداوند همچون پادشاهان وامیران نیست که از ملت خود باج می گرفتند و زندگی خود واطرافیان را اداره می کردند ، خداوند از همگان بی نیاز است . درحقیقت این تعبیر شبیه همان چیزی است که در سوره ی ذاریات آیات 56 تا 58 وارد شده است .
وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ *
من جن وانس رانیافریدم مگر به خاطر اینکه عبادتم کنند .ما أُریدُ مِنْهُمْ مِنْ رِزْقٍ وَ ما أُریدُ أَنْ یُطْعِمُونِ *
من از آنها روزی نمی طلبم ونمی خواهم طعامم دهند .
إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّه الْمَتینُ -* خداوند روزی دهنده همگان است وصاحب قدرت مستحکم.
به این ترتیب نتیجه عبادات مستقیما به خود عبادت کنندگان باز می گردد .
نکته چهارم : خداوند در پایان آیه می فرماید:عاقبت وسرانجام نیک از آن تقواست" وَ الْعاقِبَه لِلتَّقْوى "
درتفسیر جمله اخیر می توان گفت : هدف آن تاکید در زمینه روح تقوا واخلاص در عبادات است .
درسوره حج آیه ی 37 می خوانیم :
" لَنْ یَنالَ اللَّهَ لُحُومُها وَ لا دِماؤُها وَ لکِنْ یَنالُهُ التَّقْوى مِنْکُمْ ... "
گوشت های حیوانات قربانی وخون های آنها به خدا نمی رسد ولی تقوای شما به او می رسد .
آنچه به مقام قرب اواز اعمال شما واصل می گردد پوسته وظاهر آن نیست بلکه مغز وباطن واخلاصی که در آن است به مقام قربش راه می یابد.