نظریه کنش گفتار یکی از مهم ترین نظریات موثر بر دو حوزه فلسفه زبان و زبان دین به شمار می رود.
جان آستین ارائه کننده نظریه کاربرد زبان برای انجام کارهایی از قبیل اعلام کردن، وعده دادن، اظهار داشتن، تهدید کردن و... را کنش گفتار نامید.
وی واحد ارتباط زبانی را کنش های گفتاری اعلام کرد؛ بدین معنی که ارتباط زبانی هنگامی اتفاق می افتد که گوینده، کنش گفتاری انجام دهد. جان سرل بر پایه این نظریه، کنش های گفتاری را به پنج دسته تقسیم بندی کرد:
کنش های اظهاری، اعلامی، تعهدی، ترغیبی و عاطفی.
بررسی متن شناسی زیارت نامه امام رضا(ع) بر اساس طبقه بندی فوق نشان داد که از جمعوع ۱۰۷ کنش گفتاری مورد استفاده در این متن، کنش های عاطفی با ۳۸ مورد بیشترین و کنش های اعلامی با ۲۲مورد کمترین تعداد را به خود اختصاص داده اند.
ضمن آن که در متن فوق هیچ گونه کنش گفتاری تعهدی به کار نرفته است. نتایج فوق نشان دهنده ایجاد ارتباط عمیق عاطفی گوینده و مخاطب یا مخاطبان زیارت نامه است.
در واقع گوینده متن تلاش کرده تا احساساتی از قبیل ارادتمندی، قدردانی و دوستی خویش را در قالب این متن با مخاطب خویش به اشتراک بگذارد.
منبع: فصلنامه ذهن، ش۴۳، ص۱۲۱
مهدی رجب زاده، محمدرضا پهلوان نژاد، محمدرضا فخر روحانی
برای مطالعه بیشتر مقاله به لینک زیر مراجعه نمایید
www.namayenarjes.com