تشـــبیه وتـربیـــت ( سوره عنکبوت آیه 41-43 )

­

­

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ بِسم الّلهِ الرحمنِ الرحیم

قال الله العظیم

مَثَلُ الَّذينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْلِياءَ كَمَثَلِ الْعَنْكَبُوتِ اتَّخَذَتْ بَيْتاً وَ إِنَّ أَوْهَنَ الْبُيُوتِ لَبَيْتُ الْعَنْكَبُوتِ لَوْ كانُوا يَعْلَمُونَ

مثل کسانی که غیرخدا راسرپرست خود برگزیدند، همانند مثل عنکبوت است که( برای خود) خانه‌ای ساخته والبته سست ترین خانه ها خانه‌ی عنکبوت است اگر می‌دانستند.

إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ مِنْ شَيْ‏ءٍ وَ هُوَ الْعَزيزُ الْحَكيمُ

همانا خدا آنچه راغیر از او می‌خوانند هرچه باشد می‌داند ، اوعزیز وحکیم است .

وَ تِلْكَ الْأَمْثالُ نَضْرِبُها لِلنَّاسِ وَ ما يَعْقِلُها إِلاَّ الْعالِمُون

واین مثل ها رابرای مردم می‌زنیم ، اما جز دانشمندان کسی آن رادرک نمی‌کند. ­­( عنکبوت 41تا 43 )

تشـــبیه وتـربیـــت

نکات مورد توجه آیات:

استفاده از مثال یکی از بهترین شیوه‌ها درتعلیم وتربیت است وبهترین مثال ها، مثالی است که در همه‌ی زمانها ومکان‌ها وبرای همه اقشار مردم ملموس باشد چنانچه مثال فوق این گونه است.

مثل های قرآن، عمیق است وهرچه درباره آن بیشتر اندیشه شود نکات مهم‌تری بدست می‌آید .

نکته اول : دراین بخش از سوره‌ی عنکبوت خداوند بعداز بیان قصه پنج پیامبر ^{علیهم السلام} وامت های آنان درقالب تشبیه می‌فرماید: هرکس به غیر خدا تکیه کند مثل آن است که به خانه عنکبوت تکیه کرده است .

مَثَلُ الَّذينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْلِياءَ كَمَثَلِ الْعَنْكَبُوتِ چه مثال رسا وتشبیه گویا ودقیقی!

هرحیوان وحشره‌ای برای خود خانه ولانه‌ای دارد اما هیچیک ازاین خانه‌ها به سستی خانه عنکبوت نیست.

اصولا خانه باید دیوار وسقف داشته باشد وصاحب آن را حفظ کند طعمه وغذا ونیازهای اورا درخود نگه دارد اما لانه عنکبوت از تعدادی تارهای بسیار نازک ساخته شده است که در برابر قطرات باران وکمترین شعله آتش وحتی ذرات گردو غبار هیچ مقاومتی ندارد.

معبود های دروغین نیز همین طور سست وبی ارزش هستند نه می‌توانند مشکلی را حل کنند ونه در روز بیچارگی پناهگاه کسی هستتند.

قابل توجه اینکه درآیه شریفه تعبیر" اولیاء" جمع ولی به جای " اصنام" بت ها­ به کاررفته است.

واین اشاره به این نکته است که نه فقط معبودهای ساختگی که پیشوایان ورهبران غیر الهی نیز درهمین حکمند.

نکته دوم: درادامه آیه می‌فرماید: سست ترین خانه ها خانه‌ی عنکبوت است اگر می‌دانستند"إِنَّ أَوْهَنَ الْبُيُوتِ لَبَيْتُ الْعَنْكَبُوتِ لَوْ كانُوا يَعْلَمُونَ"

سستی‌خانه عنکبوت راهمه‌ی مردم می‌فهمند اما سستی و پوچی وبی ارزشی شرک وپایگاه‌های غیرخدایی رادرک نمی‌کنند چراکه برخی علاقه‌ها انسان راکوروکر می‌کند.چنان که در حدیث آمده است:

حُبُّكَ لِلشَّيْ‏ءِ يُعْمِي‏ وَ يُصِمُ

نکته سوم : درآیه بعد هشدار تهدیدآمیزی به این مشرکان غافل وبی خبر می‌دهد و می‌گوید:خداوند آنچه را آنها غیر او می‌خوانند،می‌داند." إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ مِنْ شَيْ‏ءٍ"

شرک آشکار و مخفی آنها هیچیک بر خدا پوشیده نیست­ زیرا او قادر شکست ناپذیر وحکیم علی الاطلاق است." وَ هُوَ الْعَزيزُ الْحَكيمُ"

اگر مهلت به آنها می‌دهد نه به خاطر آن است که نمی‌داند یا قدرتش محدود است بلکه حکمت او ایجاب می کند که فرصت کافی دهد تابر همه اتمام حجت شود وآنها که شایسته هدایتند، هدایت گردند.در واقع جمله فوق هشدارمی‌دهد که گرایش‌های غیر الهی انسان ، زیر نظر خداست وباید خود رابرای پاسخگویی آماده کنید.

نکته چهارم : درسومین آیه گویا اشاره به ایرادی که دشمنان پیامبر^{صلی الله علیه وآله} در برابر این مثالها به او می‌زدند و می گفتند چگونه ممکن است خدایی که آفریننده زمین وآسمان است به عنکبوت ومگس وحشرات مانند اینها مثال بزند! قرآن در پاسخ می‌گوید: اینها مثالهایی است که ما برای مردم می‌زنیم و جز عالمان آن رادرک نمی کنند" وَ تِلْكَ الْأَمْثالُ نَضْرِبُها لِلنَّاسِ وَ ما يَعْقِلُها إِلاَّ الْعالِمُون"

واینک مواردی از دقت نظر وتعقل دراین تشبیه:

*از افلاطون نقل شده که مگس حریص‌ترین حشره است که برای معاش خود روی ترشی، شیرینی ، -آلودگی وزخم می‌نشیند ولی عنکبوت در گوشه‌ای می‌تند وقناعت دارد جالب این که خداوند فعال‌ترین­ وحریص‌ترین حیوان را طعمه گوشه‌گیرترین حیوان ­قرار می‌دهد مگس با پای خود به سراغ عنکبوت­­­­­ می‌رود واو باتارهای خود مگس را شکار می‌کند.

*عنکبوت دراماکن متروکه خانه می‌سازد، شرک نیز در روح‌های دوراز خدا جاگرفته وتاثیرمی‌گذارد.

*عنکبوت درعالم خود خیال می‌کند که خانه دارد وخانه اش دربرابر موجودات مقاوم است مشرک نیز

به چنین توهمی دچار است.

*ولایت الهی بنیانی مرصوص و بنایی آهنین دارد اما ولایت غیرخدا بسیار سست است.

*و...