قال الله العظیم :
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ
یا أَیُّهَا الرُّسُلُ کُلُوا مِنَ الطَّیِّباتِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً إِنِّی بِما تَعْمَلُونَ عَلیمٌ (51 مومنون)
ای پیامبران از غذاهای پاکیزه بخورید وعمل صالح انجام دهید که من به آنچه انجام می دهید آگاهم
تغــذیــه وتــربیــت
نکات مورد توجه آیه:
قرآن کریم مسأله تغذیه وتاثیر آن درجسم وروح را در موارد متعددی مورد توجه قرار داده است .به طورمسلم تغذیه آدمی درروحیات اوبسیار مؤثراست .غذاهای مختلف آثار اعتقادی ، اخلاقی ورفتاری متفاوتی دارند .
بنابراین به این مقوله نباید از جنبه رشد جسمانی نگریست زیرا یک مسأله مهم درتحقق تکامل وتربیت الهی است . قرآن کریم پیرامون تغذیه دستورات مهمی مطرح نموده است مانند:
الف) کُلُوا مِنْ رِزْقِ رَبِّکُمْ وَ اشْکُرُوا ... بخورید وخداراشکرکنید (سبا 15)
ب) فَکُلُوا مِنْها وَ أَطْعِمُوا ... بخورید واطعام کنید (حج 28)
ج) کُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا ... بخورید وبیاشامید واسراف نکنید (اعراف 31)
نکته اول :خداوند سبحان در مسأله خوراکیها دستورات خاص وبسیار دقیق باخطاب گوناگون دارد.زیرا این مسأله باتقوا ی افراد ارتباط مستقیم دارد . درسوره بقره آیه ی168 می فرماید :
یا أَیُّهَا النَّاسُ کُلُوا مِمَّا فِی الْأَرْضِ حَلالاً طَیِّباً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبینٌ
درهمین سوره آیه ی 172 می فرماید: یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناکُمْ وَ اشْکُرُوا لِلَّهِ إِنْ کُنْتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ
با درکنار هم گذاشتن دو آیه فوق می توان گفت : ذات اقدس الهی استفاده از غذاهای حلال وطیب رابرای همگان توصیه کرده است ( یا أَیُّهَاالناس ) خواه مومن باشد یافاسق لیکن این مومنان هستند که پاکیزه طلب وحلال جو بوده واز آن بهره ی صحیح می برند .
اهمیت استفاده از غذاهای حلال وطیب تا آنجا اهمیت دارد که خداوند همه ی پیامبران را مخاطب ساخته چنین می گوید: ای پیامبران از غذاهای پاکیزه وطیب تغذیه کنید . (یا أَیُّهَا الرُّسُلُ کُلُوا مِنَ الطَّیِّباتِ)
طیب به معنی هرچیز پاک و پاکیزه ودرمقابل آن خبیث .
طیب در اصل به معنی سراسر لذت بخش است خواه حواس انسان از آن لذت ببرد ویاروح وجان .
تعبیر "حلالا طیبا "هر غذایی که موافق طبع باشد می رساند که غذای متعفن کثیف ومانند آن حلال غیر طیب است ودرنتیجه حرام خواهد بود.
نکته دوم : انبیاء از مواد غذایی ومواهب طبیعی بهره می برند واین تغذیه درروحیات ، اخلاق واعتقادات آنان نیز اثر گذار است مانند سایر انسان ها زیرا دارای بعد بشری هستند .
خداوند در آیه ی فوق متذکر می شود که فرق میان شما ودیگر انسان ها این نیست که شما صفات بشری مانند نیاز به تغذیه ندارید .
بلکه تفاوت این است که شما حتی تغذیه رابه عنوان یک وسیله تکامل پذیرفته اید وبه این دلیل برنامه شما خوردن از طیبات وپاکیزی هاست درحالی که مردمی که خوردن راهدف نهایی خود قرار داده اند به هیچ وجه مقید به استفاده از غذاهای حلال وطیب نیستند وبه دنبال چیزی می روند که هوس حیوانی آنها را اشباع کند خواه خبیث باشد یاطیب .
به همین دلیل خداوند درآیه می فرماید:" یا أَیُّهَا الرُّسُلُ کُلُوا مِنَ الطَّیِّباتِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً... "هدف از خوردن انجام عمل صالح است . توفیق عمل صالح درسایه تغذیه حلال وطیب بدست می آید .
درروایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله درذیل آیه می خوانیم که فرمودند: حضرت عیسی علیه السلام از دستمزد نخریسی مادرش مریم تغذیه می کرد .
نکته سوم : در پایان آیه می فرماید: من از آنچه انجام می دهید آگاهم " إِنِّی بِما تَعْمَلُونَ عَلیمٌ " جمله ی فوق دلیل مستقل برای انجام عمل صالح است چرا که وقتی انسان بداند همواره خداوند ناظر اوست وچیزی براو مخفی نمی شود وحساب اعمال اورا دقیقا نگه می دارد بدون شک این توجه در اصلاح عمل اومؤثر است . به این ترتیب دراین آیه از سه جهت برای انجام عمل صالح ورسیدن به کمال توصیه شده است .از جهت تاثیر غذای پاک برصفای قلب ، از جهت تحریک حس شکرگزاری واز واز سوی دیگر توجه دادن به اینکه خداوند شاهد وناظر اعمال آدمی است .
حاصل سخن اینکه : انسانی که از نعمت های طیب خداوند بهره می برد می تواند باشکر گزاری خود را رشد دهد زیرا پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله می فرمایند:
خداوند راضی می شود از بنده ای که هر لقمه ای که می خورد وآبی که می نوشد به دنبال آن حمد الهی رابه جا آورد.