بِسم اللهِ الرحمنِ الرحیم
قال الله العظیم:
«وَ لَقَدْ نادانا نُوحٌ فَلَنِعْمَ الْمُجيبُونَ* وَ نَجَّيْناهُ وَ أَهْلَهُ مِنَ الْكَرْبِ الْعَظيمِ»؛ و همانا نوح، ما را (به فریاد رسی) ندا داد (و ندای او را اجابت کردیم)پس چه خوب پاسخ دهنده‌ای هستیم و او و کسانش را از اندوه بزرگ رهانیدیم.
«وَ جَعَلْنا ذُرِّيَّتَهُ هُمُ الْباقينَ* وَ تَرَكْنا عَلَيْهِ فِي الْآخِرينَ* سَلامٌ عَلى نُوحٍ فِي الْعالَمينَ»؛ و نسل او را باقی گذاشتیم و در میان آیندگان برای او (مدح وثنا) به جا گذاشتیم، در میان جهانیان بر نوح سلام باد.
«إِنَّا كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنينَ* إِنَّهُ مِنْ عِبادِنَا الْمُؤْمِنينَ»؛ همانا ما نیکوکاران را این گونه پاداش می‌دهیم. به راستی که او از بندگان مومن ما بود. (صافات/ 75 تا 81 )
تـاریخ و تـربیـت
قرآن درباره‌ی حضرت نوح علیه السلام که الگو و اسوه‌ی مقاومت است سخن فراوان دارد. بیان تاریخ آن حضرت برای پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله سبب دلگرمی و آرامش بوده است. این پیامبر الهی ویژگی‌هایی داشت از جمله:
الف) اولین پیامبر اولواالعزم است که به عنوان شیخ الانبیاء نامیده شده است.
ب) تنها پیامبری است که مدت رسالتش در قرآن مطرح شده است.
ج) پیامبری است که حتی فرزند و همسرش با او مخالف بودند و به او ایمان نیاوردند.
تاریخی که قرآن بیان می‌کند، باسایر کتب تاریخی تفاوت دارد زیرا قرآن بعد از نقل یک ماجرای واقعی- سنت ها و عبرت های آن را نیز بیان می‌کند.
نکته اول: انسان‌های الهی هنگامی که کار بر آنان سخت شود با دعا و استمداد از قدرت لایزال الهی حل مشکل خود را می‌خواهند می‌فرماید: «وَ لَقَدْ نادانا نُوحٌ...»؛ حضرت نوح چندین بار در قرآن با خدا ندا کرد.
محتوای دعاها و نداهای حضرت نوح علیه السلام مختلف است: طلب مغفرت، نصرت و یاری و... .
در سوره قمر آیه 10 می‌فرماید : «فَدَعا رَبَّهُ أَنِّي مَغْلُوبٌ فَانْتَصِرْ »؛ نوح پروردگارش را چنین خواند من در چنگال این قوم مظلومم مرا یاری ده.
نکته مهم این است که دعاهای ایشان همراه با خلوص بود برای همین مورد اجابت قرار گرفت خداوند «فَلَنِعْمَ الْمُجيبُونَ» است.
خداوند آنچه را به صلاح بنده باشد اجابت می‌کند، نه آنچه را بنده معین کرده است. لذا گاهی بنده خواسته‌ای دارد و خداوند چیز دیگری جایگزین آن می‌کند. زمانی خواسته‌ها را با تأخیر اجابت می‌کند و گاهی اصلاً حوائج ها را نمی‌دهد. چنانکه نوح علیه السلام نجات فرزندش را خواست ولی اجابت نشد.
نکته دوم: در آیه بعد می‌فرماید: «وَ نَجَّيْناهُ وَ أَهْلَهُ مِنَ الْكَرْبِ الْعَظيمِ»؛ ما او و خاندانش را از اندوه بزرگ نجات بخشیدیم.
مفسران پیرامون این اندوه بزرگ که نوح را سخت رنج می‌داده است احتمالاتی داده‌اند.
از جمله ممکن است اشاره به سخریه‌های کافران مغرور و آزارهای زبانی و توهین‌ها نسبت به او و پیروانش باشد. می‌گفتند: «وَ ما نَراكَ اتَّبَعَكَ إِلاَّ الَّذينَ هُمْ أَراذِلُنا»؛ ما نمی‌بینیم کسی از تو پیروی کند مگر یک مشت اوباش ما.
و گاه دیگر می‌گفتند: «قالُوا يا نُوحُ قَدْ جادَلْتَنا فَأَكْثَرْتَ جِدالَنا فَأْتِنا بِما تَعِدُنا إِنْ كُنْتَ مِنَ الصَّادِقينَ»؛ ای نوح زیاد با ما سخن گفتی (پرحرفی می‌کردی). (هود/ 32)
چنانکه قرآن از زندگی نوح گزارش می‌دهد هنگامی که او مشغول ساختن کشتی بود قومش از کنار او عبور کرده وی را مسخره می‌نمودند: «وَ يَصْنَعُ الْفُلْكَ وَ كُلَّما مَرَّ عَلَيْهِ مَلَأٌ مِنْ قَوْمِهِ سَخِرُوا مِنْهُ». (هود/38)
احتمال دیگر اینکه مقصود از بلا و اندوه بزرگ" الْكَرْبِ الْعَظيمِ "طوفان و غرق شدن باشد که جز نوح و یارانش کسی دیگری از آن نجات نیافت.
نکته سوم: در آیه بعدی می‌فرماید: «وَ جَعَلْنا ذُرِّيَّتَهُ هُمُ الْباقينَ»؛ ما فرزندان نوح را بازماندگان (روی زمین) قرار دادیم. امام باقر علیه السلام می‌فرمایند: مراد از بقاء «الْباقينَ» در آیه فوق بقای دین و کتاب و نبوت در عقب و نسل نوح است.
بنابر نقل مفسران گروه عظیمی از انبیاء و اولیاء وصلحاء از دودمان حضرت نوح باقی مانده اند و به همین علت ذکر خیر و ثناء جمیل و نام نیک برای نوح در میان امت های بعد قرار دارد: «وَ تَرَكْنا عَلَيْهِ فِي الْآخِرينَ»
تاریخ از او به عنوان یک پیامبر مقاوم و شجاع و صبور و دلسوز و مهربان یاد می‌کنند.
خداوند سلام و درود خود را بر نوح در میان جهانیان قرار می‌دهد؛ «سَلامٌ عَلى نُوحٍ فِي الْعالَمينَ»
این جمله افتخار بسیار بزرگی است که از سوی خداوند تا دامنه قیامت گسترده شده است.
نکته چهارم: خداوند برای این که برنامه‌های نوح در شیوه رفتار دیگران روش شود والهام بخش گردد می‌افزاید: «إِنَّا كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنينَ»؛ ما اینگونه نیکوکاران را جزا و پاداش می‌دهیم.
چرا که او از بندگان با ایمان ما بود «إِنَّهُ مِنْ عِبادِنَا الْمُؤْمِنينَ» در حقیقت مقام عبودیت و بندگی و همچنین ایمان توأم با احسان و نیکوکاری که در دو آیه اخیر آمده دلیل اصل لطف خداوند نسبت به نوح و نجاتش از اندوه بزرگ و همچنین سلام ودرود الهی بر او این بود که اگر برنامه از ناحیه دیگران نیز تعقیب شود مشمول همان رحمت و لطفند.