بسم الله الرحمن الرحیم
قال الله العظیم:
«إِنَّ الْمُتَّقينَ في جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ»؛همانا اهل تقوا در باغها و(کنار) چشمه‌ها (جای دارند)
«آخِذينَ ما آتاهُمْ رَبُّهُمْ إِنَّهُمْ كانُوا قَبْلَ ذلِكَ مُحْسِنينَ»؛آنچه را پروردگارشان به آنان عطا کند دریافت می‌دارند،آنان قبل از این (در دنیا) نیکوکار بودند.
«كانُوا قَليلاً مِنَ اللَّيْلِ ما يَهْجَعُونَ»؛ (برنامه‌شان این بود که) اندکی از شب را می‌خوابیدند.
«وَ بِالْأَسْحارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ»؛و درسحرگاهان استغفار می‌کردند. (15تا18 ذاریات)
جذابیت های اعتقادی - رفتاری رشد یافتگان (1)
تبیین جایگاه و موقعیت عالی رشد یافتگان در دنیا و آخرت به همراه جزئیات بینش‌ها ، گرایش‌ها و رفتارهای آنان یکی از روشهای قرآن کریم برای ایجاد انگیزه و شورحرکت به سوی کمال است. این آشنایان گروه‌هایی همچون مؤمنان ،صابران ومحسنان... هستند.
آیاتی که عنوان « مُحْسِنَ »را تفسیر می‌کند،گاهی از نزدیک بودن رحمت خداوند متعال به آنها صحبت می‌کند
"... إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَريبٌ مِنَ الْمُحْسِنينَ" (56اعراف) و درجایی دیگر از معیت ویژه الهی سخن گفته تصریح می‌کند:"...إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنينَ "(69عنکبوت). به گواهی قرآن در آیه( ۱20توبه ) خداوند اجر آنها را ضایع نمی‌کند" ...إِنَّ اللَّهَ لا يُضيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنينَ " زیباتر از این موارد کلام الهی در آیه (بقره /۱۹۵) است آنجا که جزء محبوبان پروردگار معرفی شده می‌فرماید :"...إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنينَ " در آیات محل بحث هم که از جایگاه ویژه آنان سخن می‌گوید . هریک از این تعابیر جاذبه‌ای شگفت انگیز دارد به طوری که مؤمنان با خود می‌اندیشند چگونه می‌توان به مقامات عالی دست یافت؟
نکته اول:خداوند در سوره ذاریات در پایان مبحث دروغگویان و عذاب آخرتی آنان با تأکید از جایگاه متقین سخن می‌گوید :پرهیزگاران در باغ‌های بهشت و میان چشمه‌ها قرار دارند"إِنَّ الْمُتَّقينَ في جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ "
عنوان " الْمُتَّقينَ " در برگیرنده همه کسانی است که از ملکه تقوا و پرهیز از گناه برخوردارند و هریک به مرتبه‌ای از آن فضلیت نفسانی دست یافته‌اند برخی ملکه تقوا را در حد اعلا و بعضی در حد وسط و گروهی در حد پایین دارند.در آیات قرآن ، همگان به تقوا امر شده‌اند و هرکس از یک گناه دوری کند، مطیع و متقی است اما براساس آیات دیگر وصف یاد شده (تقوا) باید در او همیشگی باشد بنابراین مؤمنانی که گاهی پرهیز ازگناه میکنند وگاه دیگر نه، بعضی واجبات را ترک می‌نمایند مشمول وعده آیه نمی‌شوند .
حق آن است که آیه" إِنَّ الْمُتَّقينَ في جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ" شامل کسانی است که ملکه تقوا و ورع و پرهیز از گناهان در دل‌هایشان جای گرفته است. برخورداری متقین از بهشت‌ها و چشمه‌های متعدد از تقدیرات زیبای الهی است.
بهشت‌ها از نظر کیفیت، برخی حسی‌اند و در آنها از ،خوراک ، همسر، قصرها و غرفه ها سخن می‌رود که در واقع این جمله قرآنی نماینده تمام این نوع بهشت‌هاست . "...جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ ... (بقره 25)
و برخی معنوی و برترند ؛ مانند جنه اللقاء که هرکسی به آن راه ندارد: " فَادْخُلي في عِبادي * وَ ادْخُلي جَنَّتي" (29و30 فجر)
افزون بر تعدد بهشت« جنات » خانه هر بهشتی به اندازه‌ای بزرگ و وسیع است که هریک از بهشتیان می‌توانند در آنجا از همه مهمانان بهشتی خود ، پذیرایی کنند . در مورد چشمه‌های بهشتی « عیون » باید گفت: تابع اراده متقین است هر جا مؤمن بخواهد همان جا چشمه می‌جوشد ، کم یا فراوان بودن آن به اراده فرد متقی بستگی دارد. گفتنی است هر جا باغ باشد، به یقین آب هم هست ؛ اما یادآوری چشمه پس از جنات از آن -روست که آب نعمتی ویژه است گذشته از این احتمال دارد این کلام حضرت حق تعالی اشاره به آن نهرهای چهارگانه‌ای باشد که در آیه /۱۵ سوره محمد صلوات الله علیه وآله آمده است :
" مَثَلُ الْجَنَّه الَّتي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ فيها أَنْهارٌ مِنْ ماءٍ غَيْرِ آسِنٍ وَ أَنْهارٌ مِنْ لَبَنٍ لَمْ يَتَغَيَّرْ طَعْمُهُ وَ أَنْهارٌ مِنْ خَمْرٍ لَذَّه لِلشَّارِبينَ وَ أَنْهارٌ مِنْ عَسَلٍ مُصَفًّى... " نهرهای بیان شده درآیه عبارتست از:
1) نهری که آب آن هرگز بو نمی‌گیرد. 2) نهرهایی از شیر که طعم ، رنگ و مزه شان هرگز دگرگون نمی‌شوند.
۳) نهرهایی از خمر که برای نوشنده‌ها لذت بخش‌تراست. ۴) نهرهایی از عسل صاف و خالص
نکته دوم: پرهیزکاران با استقبال ملائکه و تکریم وتعظیم فراوان بدون هیچ خستگی و ملالی در بهشت استقرار می‌یابند وازآنچه پروردگارشان به آنها عنایت کرده برخوردار می‌شوند می‌فرماید:"آخِذينَ ما آتاهُمْ رَبُّهُمْ "
یعنی آنها با نهایت میل و اشتیاق و کمال رضا و رغبت و خشنودی مواهب الهی را پذیرا می‌شونددر واقع با دستی که تقوای الهی را رعایت کرده،عطیه‌های پروردگارشان را دریافت میکنند.
گستردگی و تنوع و عظمت پاداش‌ها به گونه‌ای است که بیننده را به شگفتی در می‌آورد و سؤالاتی در ذهنش شکل می‌گیرد که چرا این همه عطایای الهی فراوان است پاسخ می‌شنود: آنها پیش از این در سرای دنیا از نیکو کاران بودند. "إِنَّهُمْ كانُوا قَبْلَ ذلِكَ -مُحْسِنينَ" احسان و نیکوکاری که در اینجا آمده معنی وسیعی دارد که شامل اطاعت خدا توام با اعتقادات حق( لقمان ۲_۴ ) چشم پوشی از زینت های دنیا ( احزاب۲۸_ ۲۹) صبوری و پایداری( یوسف /۹۰ )، اهل کرامت و گذشت بودن ( بقره/۲۳۶)" و انواع نیکی ها به خلق خدا را شامل می‌شود.
نکته سوم: در آیه بعد خداوند متعال گوشه ای از اوصاف محسنان را به تصویر کشیده است می‌فرماید: آنها کمی از شب را می‌خوابیدند" كانُوا قَليلاً مِنَ اللَّيْلِ ما يَهْجَعُونَ ". خواب شبانه، روزی انسان است " وَ مِنْ آياتِهِ مَنامُكُمْ بِاللَّيْلِ .."(روم/ ۲۳) اما "محسنین» این روزی را برخود محدود میکنند چرا ؟ می‌توان گفت: هرکس که نور باطنی را از فطرت خداداد خویش ، استخراج کند و چشم و گوشش باز شود اگر چه در این دنیاست اما گویی در غوغای قیامت به سر می‌برد و مشغول دیدن و شنیدن آن چیزی است که در آن صحنه میگذرد پس خواب شبانه را از چشمان خود می‌رباید .
ادامه دارد