بِسم الّلهِ الرحمنِ الرحیم
قال الله العظیم :
وَ الَّذينَ جاهَدُوا فينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنينَ (69 عنکبوت)
و کسانی که در راه ما (تلاش) وجهاد کردند راههای (قرب به) خود را به آنان نشان خواهیم داد و همانا خداوند با نیکوکاران است.
جـهاد بـا نفـس مـهریـه بهـشت
نکات مورد توجه آیه:
گاهی انسان ارزش‌های الهی را ترک می‌کند و به جای آنها برای خود ارزش‌های شیطانی فراهم می‌کند.جامه های حق را بر باطل می‌پوشاند و به جای تسلیم شدن به کذب و افتراء روی می‌آورد. اسباب این همه فریب و نیرنگ در نفس انسان است.حال سوال مهم این است که چه باید بکنیم تا ارزش های ما تغییر پیدا نکند؟چگونه می توانیم به مسیر درست راه پیدا کنیم؟
آیه کریمه چنین پاسخ می‌دهد که شرط هدایت و راه یابی جهاد است .بدان سبب که انسان را از خود خواهی و خود پسندی‌های مذموم و منفور دور می سازد. درآن هنگام که انسان مجاهد است درهای علم و معرفت به روی او باز شده و کاری جز کوشیدن و اجتهاد برای رسیدن به آنها ندارد.
احسان و نیکوکاری شرط اساسی برای پاسداری از ارزشهاست بدان سبب که آدمی را از بهره برداری نعمت ها برای مصالح شخصی دور می‌کند و او را متوجه خدمت کردن به مردم می سازد.
نکته اول :آخرین آیه سوره‌ی عنکبوت واقعیت مهمی را بیان می‌کند که عصاره‌ای از تمام سوره است می‌فرماید: راه خدا اگر چه مشکلات فراوان دارد:
از نظر شناخت حق ،وسوسه های شیاطین جن و انس ،از نظر مخالفت دشمنان سرسخت و مشکل ،از نظر لغزش های احتمالی.
اما در اینجا یک حقیقت مهم و روشن یادآوری می شود: خداوند به شما در برابر این مشکلات نیرو و اطمینان داده و حمایت می‌کند در صورتی که از کسانی باشند که در راه ما جهاد کنند "وَ الَّذينَ جاهَدُوا فينا"
کلمه "جاهَدُوا " از ماده جَهد است و جهددر معنای سعی و طاقت است." مجاهده " به معنای بکار بردن آخرین حد وسع و قدرت در دفع دشمن است .
جهاد دارای مراتبی است.
اولین مرتبه،جهاد اصغر است که جهاد با دشمن بیرونی است.
دومین مرتبه ، جهاد اکبر ( جهادبا نفس) جهاد با قوای نفسانی.
انسان در این جهاد می‌کوشد تا با رام کردن از حسد و حب و جاه به عدالت دست پیدا کند.در روایت آمده است: " الْمُجَاهِدُ مَنْ جَاهَدَ نَفْسَهُ فِي طَاعَه اللَّهِ." ( مجموعه ورام ج 1 ص 96)
و در کلام دیگر آمده است " جِهَادُ النَّفْسِ مَهْرُ الْجَنَّه" ( عیون الحکم ص221)
"جَاهِدُوا أَهْوَاءَكُمْ تَمْلِكُوا أَنْفُسَكُم" ( مجموعه ورام ج 2 ص 122)
نکته دوم :حب نفس و عشق به دنیا و راحت طلبی و کوته نگری و اغراض شخصی سبب می‌شود که جهاد در صحنه های علمی و فرهنگی و سیاسی و اقتصادی به دست فراموشی سپرده شود. اما آیه شریفه راز تبدیل یأس‌ها به امید و ناکامی‌ها به کامیابی،ذلت به عزت و سربلندی به پراکندگی را در یک تعبیر بسیار زیبا بیان می‌کند "وَ الَّذينَ جاهَدُوا فينا" اینان اخلاص در جهاد دارند.
کسانی که جهادشان همواره در راه ما است کنایه از این که جهادشان در اموریست که متعلق به خدای تعالی می باشد.چه جهاد در راه عقیده و چه در راه عمل و چون جهادشان در راه خداست هیچ عاملی ایشان را از راه باز نمی دارد.
اینان به منظور وصول به اهداف الهی از هیچ تلاشی کوتاهی نمی‌کنند ،خواه در طریق کسب معرفت ،یا جهاد با نفس،یا مبارزه با دشمن ،یا مسیر کمک به افراد مستضعف و یا انجام هر کار نیک دیگر.
نکته سوم :کسانی که در این راه‌ها به هر شکل و هر صورت برای خدا مجاهده کنند مشمول حمایت و هدایت الهی هستند ." لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا"
سَبیل‌های خدا عبارت است از طریقه‌هایی که آدمی را به او نزدیک می‌کند .این وعده ای است که خداوند به همه‌ی مجاهدان راهش داده و آن را مؤکد ساخته است" لَنَهْدِيَنَّهُمْ" تا پیروزی و ترقی و موفقیت را تضمین کند. بدیهی است وقتی هدایت از جانب خدا باشد گمراهی دیگر معنایی ندارد .در انتهای آیه خداوند همراه بودن خودش را با این افراد بیان می‌دارد." إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنينَ"
"مَع"در این جا می‌تواند به معنای معیت رحمت و عنایت باشد وقتی رحمت و عنایت پروردگاربامحسنین باشد. نصرت و یاری وهمه‌ی اقسام عنایات خدای سبحان با آنان است رحمتش شامل حالشان می شود و عنایتش هر لحظه با آنهاست.