قال الله العظیم :
ذلِکَ وَ مَنْ یُعَظِّمْ حُرُماتِ اللَّهِ فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ عِنْدَ رَبِّهِ وَ أُحِلَّتْ لَکُمُ الْأَنْعامُ إِلاَّ ما یُتْلى عَلَیْکُمْ فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثانِ وَ اجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ (30 حج)
این است ( مناسک حج ) وهرکس آنچه را خداوند محترم شمرده گرامی بدارد قطعا برای او نزد پروردگارش بهتر است و چهار پایان برای شما حلال شده است ، مگر آنچه ( حرام بودنش) برشما خوانده شده باشد . پس ازپلیدی بت ها دوری کنید واز کلام باطل اجتناب ورزید .
حــج وتـربیـت( 2 )
نکات مورد توجه آیه:
حج ومناسک آن درنزد خداوند منزلتی والا دارد . تعظیم وبزرگداشت حدود ومقررات الهی ورعایت حریم آنها ، مایه خیروسعادت مؤمنان می شود . خداوند به مقتضای ربوبیتش قوانین سعادت بخشی رامقرر نموده که کوچک شمردن آن مقررات وتجاوز وتحقیر آنها شقاوت وبدبختی انسان هارا درپی دارد.
نکته اول : خداوند پس از اینکه در قرآن کریم مناسک حج از جمله : احرام ، طواف ، نماز ، قربانی ، ذکر را بیان کرد باتعبیری رسا وگویا اما کوتاه،اشاره به اهمیت این مناسک دارد "ذلک " بکار گیری کلمه" ذلک " که برای بیان اشاره به دور است می تواند در جهت تبیین بُعد منزلت حج وارزش والای آن در پیشگاه خداوند بکار رفته باشد.
درادامه آیه ی حفظ احترام دستورات الهی اجرای بانشاط آنها تاکید شده است می فرماید: هرکس برنامه های الهی رابزرگ شمرد واحترام آنها راحفظ کند" وَ مَنْ یُعَظِّمْ حُرُماتِ اللَّهِ "
تعظیم ( مصدر یعظم) به معنای بزرگ داشتن است .
" حرمات " جمع " حرمه " است وحرمت به چیزی گفته می شود که هتک ودریدن آن ممنوع ورعایت ونگهداری آن واجب است .
" حُرُماتِ اللَّهِ " یعنی حدود ومقرراتی که از سوی خداتعیین شده ومردم موظفند آنها رارعایت کنند .
واژه " حُرُماتِ " در اینجا علاوه براشاره به اعمال ومناسک حج احترام خانه کعبه خصوصا وحرم مکه عموما راشامل می شود . درادامه آیه خداوند می فرماید: احترام به قوانین ومقدسات الهی به نفع خود ماست وپاداش این احترام نزد پروردگار است" فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ عِنْدَ رَبِّهِ "
بنابر این اگر کسی به جای تعظیم " تحقیر " کند باید بداند کوچک شمردن این قوانین ومقررات موجب شقاوت وبدبختی او می شود.
نکته دوم : یکی از ویژگیهای مراسم حج مبارز باسنت های غلط جاهلیت است .
حج سنت ابراهیم خلیل علیه السلام است در میان مشرکین مکه فقط نام این عبارت باقی مانده تمام آیین حج تعریف شده بود ازجمله اینکه آنهابت هایی بربام کعبه ، بالای صفا ومروه ، منی نصب کرده بودند و قربانی های خود را برای آنها ذبح می کردند در بعضی از موارد خون های حیوانات قربانی را برسروروی بت هایشان می ریختندکه منظره ای بسیار زشت و پلید وتنفرآمیز پیدا می کرد.
خداوند در آیه فوق تاکید می کند که این گوشتهایی که مشرکین درحج خود برای بتها قربانی می کنند حرام است اما بقیه گوشتها حلال است" وَ أُحِلَّتْ لَکُمُ الْأَنْعامُ إِلاَّ ما یُتْلى عَلَیْکُمْ" دام هابرای شماحلال است جز آنچه ( درآیات دیگر) برشما تلاوت می شود.
نکته سوم : حج دارای ابعاد معنوی است که بااجتناب های گوناگون محقق می شود : پرهیز از خوردن گوشت های حرام ، اجتناب از پلیدیها ( بت ها) وخود داری از سخن باطل وبی اساس. بنابراین درادامه ی آیه می خوانیم : " فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثانِ وَ اجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ"
" الرِّجْسَ" به هرچیزی گفته می شود که زشت وپلید است .
"أَوْثانِ " جمع " وثن " به معنای بت هااست . بنابراین خداوند تاکید می نماید که دربحث حج توحید خاص است وهرچیزی غیرخدایی راباید کنار گذاشت کعبه باید درنظر ما رمز ونماد یکتا پرستی ویگانگی باشد و قربانی رمز ونماد فدا کردن همه چیز درراه خدا محسوب گردد وپرتاب سنگریزه ها باید به منزله ی مقاومت وپایداری دربرابر شیطان به شمار آید .
نکته چهارم : در حج جاهلی شعارهای شرک آمیز و توحیدی نیز وجود داشت و آنان لبیک راتحریف کرده وبدین گونه باتعبیرات شرک آلود می گفتند . خداوند می فرمایند:" وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ"
" الزُّورِ" به معنای باطل " قَوْلَ الزُّورِ" یعنی از سخنانی که باطل ویاوه است دوری کنید . این عبارت دارای مفهوم وسیع وگسترده ای است که شامل مواردی همچون شهادت به باطل ، خوانندگی حرام و... نظایر آن می گردد.