از قدیم علما وبزرگان حکمت وعرفان وستاره های درخشان فقاهت برای رشد فرزندان وشاگردانشان دستور العمل هایی عالی وقابل استفاده داشته اند.
دستور العمل زیر از آن شیخ شمس الدین محمد بن مکی بن احمد عاملی معروف به شهید اول از فقهای مشهور شیعه در قرن هشتم هجری قمری است.
بسم الله الرحمن الرحیم
وصیتی که پیش روی شماست، از بنده ضعیف و ناتوان، نویسنده این حروف، محمد فرزند مکی است . خدای او را همچون نصوح، توبه پذیرد؛ و از مخاطب آن، برادران و دوستان الهی می باشند ، آنان که برای خدا و در راه خدا با او دوست شده اند .
نخست نفس خود را مخاطب قرار می دهد، سپس آنان را.
این ((وصیت نامه )) در بردارنده مطالب و معارف بلندی است.
1 . تقوای الهی را فرا دید خود قرار دهد و بر همه حرکات و سکنات خویش حاکم سازد . مدام در مراقبه بوده و از خدا خوف و خشیت کند. در خلوت و پنهانی از او شرم کرده ، به آنچه خوشایند او نیست آلوده نگردد.
2 . در همه احوال خدا را فرایاد دارد و در بیشتر اوقات با زبان ذکر
او گوید.
3 . بر خدا توکل کرده، کارها را به او واگذارد و در گرفتاریها و سختیها به او پناه برد.
4 . موازین و احکام دین را فرادید خویش نهاده، مواظب باشد سر موئی از آن خارج نشود؛ زیرا خروج از فرامین شریعت، گمراهی و ضلالت را در پی آرد.
5 . نوافل و مستحبات را بر اساس تلاش و توان، فراغت و سلامتی، زیاد کند؛ به ویژه نمازهای مستحب را؛ چون نماز، بهترین عمل است. کاری پس از شناخت خدا و تحصیل معارف الهیه، همانند نماز انسان را به خدا نزدیک نمی کند . در میان نمازهای مستحبی ، در انجام نماز شب مراقبت ویژه کند.
6 . زبان را از گناهانی همچون : پرت و پلاگوئی ، غیبت ، سخن چینی ، بیهوده گوئی نگاه دارد . از شنیدن لغو و هر آنچه بهره دینی یا دنیایی ندارد بپرهیزد و اعضاء جوارح را از آنچه ناخوشایند پروردگار است به دور دارد .
7 . زهد را روح زندگی اش کند ، به آنچه به او می رسد بسنده کند ، روزی از حلال خورد ، تا می تواند بی نیازی از مردم را پیشه خود سازد؛ زیرا خواهش از مردم خواری و ذلت این دنیا را در پی دارد .
8 . یاد مرگ را نصیب العین خویش کند؛ برای رسیدن آن در همه حال آماده باشد . برای این که یاد مرگ ، ((فرادید)) او گردد ، روزی بیست مرتبه یاد مرگ کند .
9 . هر صبح و شام گذشته خود را محاسبه کند ، اگر رفتار نیک داشته است بر او بیفزاید؛ چنانچه بدی از او سرزده است ، از او بازگردد و جبران کند .
10 . با قلب و زبان، دائم در استغفار بوده، طلب بخشش کند . شکل آن (استغفار) چنین است :
((اللهم اغفرلی فانی استغفرک و اتوب )) .
در وصیت لقمان به فرزندش آمده است : بسیار بگوید: ((اللهم اغفرلی )) ؛ زیرا خداوند در شبانه روز اوقاتی قرار داده است که در آن وقت ها ، حاجات بندگان را رد نمی کند .
11 . امر بمعروف و نهی از منکر را با شرایطی که در شرع مطهر آمده است به اندازه توان و نیرو ، انجام دهد .
12 . برادران دینی را یار و کمک باشد ، به اندازه افتادگی و نیاز آنان حاجتشان را برآورد . اولاد علی ((ع )) و فاطمه ((س )) را خدمت و احترامی ویژه کند .
13 . قوانین و دستورات الهی را بزرگ شمارد . علماء دین را گرامی دارد . صاحبان تقوا ، از مؤمنین را ، احترام کند .
14 . به داده خدا راضی باشد . چیزی را که نمی داند خیر او در آن است یا نه، طلب نکند . در همه احوال خدا را سپاسگزار باشد .
15 . به هنگام پیکار و رودررویی با مشکلات مقاومت ورزد؛ زیرا صبر رأس همه امور است.
16 . برای تعجیل فرج و ظهور امام زمان ((عج ))) دائم دعا کند؛ زیرا این عمل در شریعت اسلام ، از اهمیت والایی برخوردار است .
17 . اشتغال دائم به درس و بحث و ممارست با علوم، تدریس ، آموزش ، مطالعه ، قرائت و فراگیری دانش را پیشه خود سازد . در این راه از سرزنش هیچکس بیم به دل راه ندهد .
19 . در همه کارها اخلاص داشته باشد و کارها را فقط برای خوشنودی خداانجام دهد؛ زیرا فقط کارهای خالص و بی پیرایه را خدا می پذیرد . ریا در عبادت - پناه می بریم از آن بخدا شرک شمرده می شود.
20 . پیوند و ارتباط با خویشاوندان ، اگر بگونه ای فراخ نتواند به دیدار آنان برود ، با عرض سلامی آنان را خوشنود سازد .
21 . به زیارت برادران دینی رود . با آنان در امور دین و آخرت گفتگو داشته باشد.
22 . زیاد به دنبال مباحات و رخصت ها نرود . در زندگی خود ، گشاد گرای نباشد . در تکالیف دینی بر خود سخت نگیرد؛ بلکه روش و مشی میانه و استواری را در پیش گیرد .
23 . با مردم درخور فهم آنان سخن گوید و از مطالبی که هضم آنها برایشان مشکل است بپرهیزد .
خلق و خوی خوب داشتن ، خشم را فرو خوردن ، با مردم فروتنی نمودن ، از خدا سامان خلق را خواستن و کارهای آنان را سامان دادن را پیشه خود سازد .
24 . بدون بهره دینی یا دنیایی لحظه ای از عمر خود را سپری نکند . در همه این کارها معیار تقوا و مراقبت پیوسته و دائم است .
سلام بر همه آنان که این دستور را پی گیرند . سپاس ویژه خداوند است .
درود پیاپی خدا بر پیامبر اسلام(ص) و آل بزرگوار وی باد .
منبع:
کتاب دستور العملهای عرفانی از علمای بزرگ اخلاق، جمعی از نویسندگان، اصفهان:مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان 1390.