بِسم اللهِ الرحمنِ الرحیم
قال الله العظیم:
«وأَنيبُوا إِلى رَبِّكُمْ وَ أَسْلِمُوا لَهُ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَكُمُ الْعَذابُ ثُمَّ لا تُنْصَرُونَ»؛
پیش از آن که عذاب به سراغ شما آید و دیگر یاری نشوید به سوی پروردگارتان باز گردید (وتوبه کنید) و تسلیم او شوید.
«وَ اتَّبِعُوا أَحْسَنَ ما أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَكُمُ الْعَذابُ بَغْتَه وَ أَنْتُمْ لا تَشْعُرُونَ»؛
واز آنچه از پروردگارتان به سوی شما نازل شده است پیروی کنید ، پیش از آن که عذاب ناگهانی و در حالی که از آن بی‌خبرید به سراغ شما آید. (زمر/54و55)
دعوت به انتخاب احسن در امور معنوی
بخش‌های فراوانی از قرآن کریم است که ما را به انتخاب احسن و اصلح و اکمل دعوت می‌کند. چرا؟ سّراین دعوت در کمین بودن دشمن است به این معنا که هر لحظه احتمال لغزش وسقوط وجود دارد درحالی که مربی می‌خواهد انسان‌ها یکایک مراحل کمال را پشت سر بگذارند
تمام برنامه‌های آفرینش در جهت صعود انسان به قله معنویت است. از همین روست که خداوند ما را درقول وفعل به انتخاب «احسن» می‌خواند.
نکته اول: درجای جای قرآن کریم خداوند وعده رحمت و مغفرت به بندگان گنه‌کار می‌دهد در بعضی از آیات به دنبال وعده غفران شرایط آن را اعلام می‌نماید. در آیه مورد بحث دستور مهم دراین زمینه آمده است. می‌فرماید: به سوی پروردگارتان باز گردید. «أَنيبُوا إِلى رَبِّكُمْ»
«انابه» به معنای برگشتن به سوی خداست که آن را توبه هم می‌گویند. نکته ظریفی در اینجا قابل دقت است و آن این که می‌فرماید: «إِلى رَبِّكُمْ» یعنی ربوبیت الهی و توصیه تربیتی مطرح شده است.
در ادامه آیه می‌فرماید: دربرابر فرمان او تسلیم شوید؛ «وَ أَسْلِمُوا لَهُ». منظور از اسلام تسلیم شدن و مُنقاد گشتن برای خداست به بیان دیگر مغفرت الهی مشروط به تسلیم شدن و پیروی از دستورات الهی است.
آنانی که فرصت ها را برای اصلاح غنیمت نمی‌شمارند هشدار تهدید آمیز دریافت می‌کنند. زیرا می‌فرماید: پیش از آن که عذاب الهی دامانتان را بگیرد سپس هیچ کس نتواند به یاری شما برخیزد (به فکر خودتان باشید)؛ «مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَكُمُ الْعَذابُ ثُمَّ لا تُنْصَرُونَ»
بنابر آیات قرآن زمانی می‌رسد که توبه برای آدمی هیچ نفعی ندارد مانند آیه 80 سوره غافر که می‌فرماید:
«فَلَمْ يَكُ يَنْفَعُهُمْ إيمانُهُمْ لَمَّا رَأَوْا بَأْسَنا»؛ یعنی بعد از آن که عذاب ما را دیدند دیگر ایمان آوردن سودی برایشان نداشت.
مراد از جمله یاری نمی‌شوید «لا تُنْصَرُونَ» این است که آمرزش هرگز به شما نمی‌رسد زیرا اسباب آن (یعنی توبه و انابه و پشیمانی و تغییر مسیر) را فراهم نکرده‌اید.
نکته دوم: بعداز ییمودن دومرحله «انابه» و «اسلام» نوبت به مرحله «عمل» می‌رسد، می‌فرماید: از بهترین دستوراتی که از سوی پروردگارتان برشما نازل شده پیروی کنید. «وَ اتَّبِعُوا أَحْسَنَ ما أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ» در تفسیر آیه شریفه و معنای «احسن» احتمالاتی داده شده است. از جمله:
الف) اَحسن یعنی شناخت تکالیف واجب و انجام دادن آن ها به بهترین و برترین صورت.
مثالی می‌آوریم در نظر بگیرید شخصی که فرزندش یا کسی که نزد او عزیز است به بیماری خطرناکی دچار می‌شود برای درمان بیماری سراغ بهترین پزشک ممکن می‌رود، بدین امید که در زودترین فرصت و به بهترین صورت شفا حاصل شود. همین گونه است در امور معنوی آدمی در آینده با خطر ورود به دوزخ روبروست. شایسته است که برای رهانیدن خود از گزند آتش تکالیف الهی را به بهترین صورت انجام دهد.
ب) تفسیر دیگر احسن این است که بدانیم تمام دستورات قرآن نیکو است ولی دستورات نیکوتر آن نسبت
به شرایط و شخص و موقعیت تفاوت می‌کند به عنوان مثال نماز و روزه و حج و جهاد و... برمردم واجب است ولی برهرکس یکی از واجبات بنابر شرایط بیش از دیگر افراد و فزونتر از واجبات دیگر تاکید دارد.
در نهایت می‌توان گفت بین اقوال ذکر شده منافاتی وجود ندارد و همه‌ی بندگان خدا برای رسیدن به کمال می‌توانند از میان احکام الهی بهترین آن را انتخاب کنند. به عنوان نمونه: عدل حَسن است و احسان اَحسن.
فرد با تشخیص شرایط بهتر است به جای عدل، احسان را انتخاب کند.
در واقع این برنامه‌ی زیبا از سوی مربی (خداوند) مشکل بسیار مهم برسر راه مسائل تربیتی را برمی‌دارد چون احساس گناهکاری بر اثر اعمال بد پیشین مانع بزرگی برسر راه شخص است اما با این دستور العمل و تغییر برنامه زندگیو گرایش به پاکی‌ها و انجام بهترین دستورات الهی پنجره امید به روی همگان گشوده می‌شود بخصوص گنهکاران.
در توضیح عبارت «مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَكُمُ الْعَذابُ بَغْتَةً وَ أَنْتُمْ لا تَشْعُرُون» باید گفت آن چه ثمره پیروی کردن از بهترین دستورات دین است عبارت است از: محبت خدا، تقوا و اخلاص در دین و رسیدن به حیات طیب وقرار گرفتن در ولایت وکرامت الهی. از دست دادن این جوایز ارزنده ضرر بسیار بزرگی است به همین سبب خداوند می‌فرماید تا فرصت از دست نرفته این کار را انجام بده. اگر طرف مقابل امروز و فردا کند و بگوید امروز نشد فردا انجام می‌دهم دعوت کننده او را تهدید می‌کند به پیش آمدن ناگهانی عذاب تا او را به عمل وادار کند.