بِسم الّلهِ الرحمنِ الرحیم
قال الله العظیم:
أَ لَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ أَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَه ظاهِرَه وَ باطِنَه وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يُجادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ لا هُدىً وَ لا كِتابٍ مُنيرٍ (لقمان20)
آیا ندیدید که خداوند آنچه را در آسمان ها و آنچه را در زمین است برای شما مسخر کرده ، و نعمت های ظاهری و باطنی خود را بر شما سرازیر کرده است، ولی بعضی از مردم بدون هیچ دانش و هدایتی و بدون هیچ کتاب -روشنگری ، درباره خداوند به جدال و ستیز می پردازند.
راز یــادآوری نعــمـت هـا
نکات مورد توجه آیه:
یکی از ویژگی‌های عمومی انسان ها آشنایی و بیگانگی با خداست ضمیر و فطرت انسان سرشته با معرفت ربوبی است و از این رو با خدا آشناست اما در اثر کثرت اشتغالات دست و دل خود را به هزار رشته و بند آویخته و دچار غفلت و فراموشی می‌گردد. به راستی بی توجهی آدمی به هزاران نعمت اطرافش در خور سرزنش و توبیخ است.
روش یادآوری نعمت ها شیوه‌ی بسیار پسندیده‌ای است که شخص را از نسیان و غفلت بیرون کشیده تا حلاوت نعمت‌هایی را که بر او ارزانی شده بیابد، یاد آوری نعمت ها هم در حیات فردی و هم در حیات جمعی معنا پیدا می‌کند. به طوری که اگر آدمی با این روش تربیتی آشنا شود و در این مسیر کوشش نماید می‌تواند با مرهم نعمت های ظاهری و باطنی نفس خود را اصلاح نماید.
نکته اول : بعد از پایان اندرزهای دهگانه ی لقمان در زمینه مبداء و معاد و راه و رسم زندگی و برنامه‌های اجتماعی و اخلاقی ، قرآن برای تکمیل آن به سراغ بیان نعمت های الهی می‌رود تا حس شکر گزاری مردم را بر انگیزد.
روی سخن را به همه ی انسانها کرده می‌گوید آیا ندیدید خداوند آنچه را در آسمان ها و زمین‌است مسخر فرمان شما کرد که در مسیر منافع و سود شما حرکت کنند. "أَ لَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ"
تسخیر موجودات آسمانی‌و‌زمینی برای انسان مفهوم وسیعی دارد :
الف- اموری که در قبضه اختیارانسان است و با میل و اراده اش در مسیر منافع خود به کارمی گیرد مانند بهره بردن از زمین و آب و....
ب - اموری که در اختیار انسان نیست اما خداوند آنها را مامور ساخته که به انسان خدمت کند،همچون خورشید و ماه ...
بنابر این، همه‌ی موجودات به فرمان خدا در طریق سود رسانی انسانها هستند. و به این ترتیب "لام " در "لکم"به اصطلاح لام منفعت است.
نکته دوم: سپس می‌افزاید: خداوند نعمت های خود را اعم از نعمت‌های ظاهر و باطن بر شما گسترده و افزون ساخته است . "وَ أَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَه ظاهِرَه وَ باطِنَه"
"اسبغ"ازماده"سبغ" (بر وزن صبر)در اصل به معنی پیراهن یا زره گشاد و وسیع و کامل است،سپس بر نعمت گسترده و فراوان اطلاق شده است.
نعمت های ظاهری :آن نعمت هایی است که برای هیچکس قابل انکار نیست همچون آفرینش و حیات و انواع روزی‌ها، اعضای ظاهر، زیبایی صورت ، قامت راست ،سلامت بدن و......
نعمت های باطنی : نظیرقلب، ایمان، معرفت، اطمینان و آرامش ، حسن خلق ،امداد غیبی ،علم، فطرت و ولایت و......
نکته سوم: در پایان آیه از کسانی سخن می‌گوید که نعمت های بزرگ الهی را که از درون و برون ،انسان را احاطه کرده ،کفران می‌کنند و به جدال و ستیز در برابر حق بر می‌‌خیزند می‌فرماید:
بعضی از مردم هستند که درباره خداوند بدون هیچ دانش و هدایت و کتاب روشنی، مجادله می‌کنند.
"وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يُجادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ لا هُدىً وَ لا كِتابٍ مُنيرٍ"
بعضی افراد به جای اینکه بخشنده‌ی آن همه نعمت‌های آشکار و نهان را بشناسند ، به سوی شرک و انکار ،از سر جهل و لجاجت روی می‌آورند.
جدال‌این افراد با خدا بدون پشتوانه‌ی علم و به دور‌از هدایت الهی و مخالف با کتاب خداست.
در اینکه فرق بین "علم" و "هدایت" و "کتاب منیر" چیست؟
شاید بهترین بیان این باشد که "علم" اشاره به ادراکاتی است که انسان از طریق عقل و خرد خویش درک می‌کند.
"هدی"اشاره به معلمان و رهبران الهی و آسمانی و دانشمندانی است که می‌توانند در این مسیر دست او را بگیرند و به سر منزل مقصود برسانند.
"کتاب منیر"کتابهای آسمانی می‌باشد که از طریق وحی، قلب و جان انسان را پر فروغ می‌سازند که در اینجا منظور قرآن است.
سرنوشت این افراد لجوج، گمراهی و افتادن در وادی شیطان است زیرا از نعمت‌های ظاهری و باطنی در مسیرخود سازی و اصلاح بهره نبرده‌اند.