بسم الله الرحمن الرحیم
قال الله العظیم:
«قالَ لا تَخْتَصِمُوا لَدَيَّ وَ قَدْ قَدَّمْتُ إِلَيْكُمْ بِالْوَعيدِ»؛
(خداوند متعال گوید:) نزد من با یکدیگر مشاجره نکنید ، من پیش از این وعده عذاب را به شما داده بودم.
«ما يُبَدَّلُ الْقَوْلُ لَدَيَّ وَ ما أَنَا بِظَلاَّمٍ لِلْعَبيدِ»؛
فرمان ( افکندن کافر در دوزخ ) نزد من تغییر نمی‌یابد و من هرگز به بندگانم ، ستم نکنم
«يَوْمَ نَقُولُ لِجَهَنَّمَ هَلِ امْتَلَأْتِ وَ تَقُولُ هَلْ مِنْ مَزيدٍ»
روزی که به دوزخ گوییم: آیا پرشدی ؟ و او گوید : آیا بیش از این هم هست؟ ( ق 28 تا 30)
صحنه های مشاجره در نزد مربی
به طور کلی مشاجره در محضر مربی کاری خارج از ادب است .قرآن کریم که سراسر ادب و اخلاق است
این روش را مذمت نموده و مواردی از آن را به تصویر می‌کشد از جمله در سوره سبا /۳۱ آمده است:
گاهی به یکدیگر میگویند اگر شما نبودید قطعاً ما مؤمن بودیم " لَوْ لا أَنْتُمْ لَكُنَّا مُؤْمِنينَ"ولی پاسخ می شنوند: " بَلْ لَمْ تَكُونُوا مُؤْمِنينَ " هرگز چنین نیست بلکه شما خودتان ایمان آور نبودید. (صافات /۲۹)
و در سوره اعراف/۳۸ صحنه دیگری از مشاجره در نزد مربی را ملاحظه می‌کنیم که در مقام مخاصمه و محاجه میگویند: اینان ما را گمراه کردند "...رَبَّنا هؤُلاءِ أَضَلُّونا..." و سپس تقاضای مجازات مضاعف
می‌نمایند درحالیکه پروردگار برای هرگروهی عذاب دوبرابر رابه کیفر گمراهی خود ودیگران لحاظ کرده است .
در صحنه‌ای دیگر به گزارش خداوند در سوره ابراهیم /۲۱ به رهبران فاسد میگویند: ما تابع شما بودیم بدبخت شدیم، آیا می‌توانید امروز گرهی از کار ما باز کنید؟ " ..کُنَّا لَكُمْ تَبَعاً فَهَلْ أَنْتُمْ مُغْنُون..."
به طور کلی دشمنی ، نفرین ،لعن و همدیگر را مقصر دانستن از صحنه های رایج قیامت در بین جهنمیان است این صحنه‌ها خبر از تلاش بی فایده‌ای می‌دهد که نه تنها آنها را از آتش جهنم نمی‌رهاند بلکه دلیل روشنی بر بی ادبی در نزد مربی است و نکته تربیتی مهمی را برای دنیای ما یادآور می‌شود.
نکته اول: جماعتی در نزد مربی با هم به جدال می‌پردازند بنابر محتوای آیه ۲۲/سوره ابراهیم که شیطان برای تبرئه خود می‌گوید: من هیچ گونه سلطه‌ای بر شما نداشتم جز اینکه دعوتتان کردم و شما نیز پذیرفتید، بنابراین مرا سرزنش نکنید و خود را سرزنش کنید!
"...وَ ما كانَ لِيَ عَلَيْكُمْ مِنْ سُلْطانٍ إِلاَّ أَنْ دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لي فَلا تَلُومُوني وَ لُومُوا أَنْفُسَكُم..."
از محتوای این گفتگوی طرفین اجمالاً روشن می‌شود خداوند تبارک و تعالی مرحله اول از این جدال را در آیه 31/ زمر بیان کرده و می‌فرماید: شما در روز قیامت نزد پروردگارتان به مخاصمه و جدال خواهید پرداخت
"ثُمَّ إِنَّكُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ عِنْدَ رَبِّكُمْ تَخْتَصِمُونَ "به نظر می‌رسد مرحله بعد در سوره قاف آیه محل بحث است که می‌فرماید: نزد من جدال و مخاصمه نکنید زیرا من قبلاً به شما اتمام حجت کردم و شما را از این سرنوشت شوم با خبر ساختم.
" قالَ لا تَخْتَصِمُوا لَدَيَّ وَ قَدْ قَدَّمْتُ إِلَيْكُمْ بِالْوَعيدِ "به نظر می‌رسد این نوع گفتگو ها برای بهانه تراشی و فرار از مسئولیت باشد که از سوی پروردگار مورد قبول واقع نمیشود .
مراد از " وَعيدِ " تمام دستورات و فرمان های شفاف الهی است که توسط پیامبران و کتب آسمانی آمده است اما اینان با سوء اختیار خود نپذیرفتند.
بنابراین باید به جای جدال در قیامت که سودی ندارد در دنیا به ستیز با شیطان برخاست.
نکته دوم:در ادامه خداوند متعال می‌فرماید: سخن من تغییر ناپذیر است و کلامی نزد من دگرگون نمیشود" ما يُبَدَّلُ الْقَوْلُ لَدَيَّ"
منظور از قول در اینجا همان تهدیدها و وعیدهایی است که خداوند در آیات مختلف به آن اشاره کرده‌است. جمله بعدی بسیار تعجب برانگیز است گویا بعضی‌ها می‌خواهند در آخرت به ناحق حکم به نفع آنان داده
شود اما پروردگار با قاطعیت تمام اعلام می‌کند " وَ ما أَنَا بِظَلاَّمٍ لِلْعَبيدِ "
یعنی مقام علم و قدرت و عدل خداوند چنان است که کوچکترین ستمی به کسی روا نخواهد داشت و ادامه آیات که خبر از به دوزخ افتادن مجرمان و عدم تخفیف کیفر ظالمان و وسعت جهنم است به این گفتگو و مخاصمه پایان می دهد!
" يَوْمَ نَقُولُ لِجَهَنَّمَ هَلِ امْتَلَأْتِ وَ تَقُولُ هَلْ مِنْ مَزيدٍ"این آیه نشان می دهد که دوزخیان بسیارند وجهنم منظره هولناک و وحشتناکی دارد علاوه برآن جهنم دارای شعور است واشتهای سیری ناپذیری دارد.
ممکن است بعضی گمان کنند ظرفیت دوزخ محدود بوده و پر می‌شود در حالی که گمانی بیهوده است.
هم‌چنان که در سوره سجده /13 خداوند می‌فرماید : سخن و وعده‌هایم حق است که دوزخ را از افراد بی ایمان و گنهکار از جن و انس همگی پرکنم.
" ... وَ لكِنْ حَقَّ الْقَوْلُ مِنِّي لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّه وَ النَّاسِ أَجْمَعين"