قال الله العظیم :
وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْني مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْني مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَلْ لي مِنْ لَدُنْكَ سُلْطاناً نَصيراً
وبگو : پروردگارا مرا با ورودی نیکو وصادقانه وارد ( کارها کن ) وبا خروجی نیکو برون آر وبرای من از پیش خودت سلطه وبرهانی نیرومند قرار بده (اسراء80)
صـداقت و تربیـت
نکات مورد توجه آیه:
صدق ، بهترین وصف و حالت یک شخص و یک کار در آغاز و انجام آن است . یکی از مقامات بالای انسان های تربیت شده الهی این است که هر چه می گویند عمل می کنند و هرچه را عمل می کنند می گویند و در حقیقت قلب و زبانشان یکی می شود . این گونه افراد در فرهنگ دینی صدیقین نام دارند.
نکته اول : آیه 78 سوره اسرا اشاره به اقامه نماز دارد . " اقِمِ الصَّلاه لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً " نماز را از هنگامی که خورشید از وسط آسمان می گذرد تا آن گاه که تاریکی شب به نهایت می رسد برپا دار و نماز صبح را نیز هنگام طلوع فجر بجای آر که قطعا نماز صبح مشهود فرشتگان است.
به دنبال بیان نماز های واجب خداوند نافله شب را مطرح می نماید و می فرماید : وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ عَسى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً(اسرا 79)
وپاره ای از شب را به نماز بیدار باش که این برای تو افزون برنمازهای واجب است، باشد که پروردگارت مقامی به تو عطا کند که همه آن را بستایند و تو را به آن مقام (مقام شفاعت) درقیامت برانگیزد .
و در آیه فوق" وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْني مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْني مُخْرَجَ صِدْقٍ ...ً " خداوند امر به دعا می کند و خطاب به نبی اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: قُلْ رَبِّ أَدْخِلْني... بنابراین دعایی که بعد از نماز (واجب و مستحب) به خصوص بعد از نماز شب باشد اثر بیشتری دارد .
کلمه « مدخل » به معنای داخل کردن است. « مُدْخَلَ صِدْقٍ » یعنی در هر کاری که وارد می شود ورودش صادقانه باشد.
این عبارت دارای مفهوم وسیعی است و شامل ورود در هر امری در دنیا و آخرت می باشد حتی ورود در قبر و قیامت.
لازم به ذکر است که بعضی از مفسرین مراد از صدق را نیت خالص و اخلاص در عمل تفسیر نموده اند.چنانچه در دعای ولی عصر عج الله تعالی نیز چنین تعبیری آمده است. " اللهم ارزقنی توفیق الطاعه .. وصدق النیه."
بنابر این همه کارها به خصوص دعا باید خالصانه و صادقانه باشد. نه اینکه اگر داخل دعا می شود به زبانش خدای را بخواند ولی منظور قلبی ش این باشد که در میان مردم موجه گشته و از این راه وجهه ای کسب کند.
نکته دوم: مهم تر از آغاز نیک، پایان و فرجام خوب است .چه بسا آدمی عملی را با نیت خالص و توفیق الهی شروع می کند ولی در ادامه راه در راستی و صداقت و درستی و امانتش دچار خدشه می گردد.
به جهت وجود چنین خطر عظیمی خداوند به پیامبرش امر می کند که برای ادامه برنامه تا پایان کار اینگونه دعا نماید." واخرجنی مخرج صدق "
راز و رمز اصلی پیروزی انبیاء و اولیاء الهی همین بوده که فکر و گفتار و اعمالشان از هرگونه غش و تقلب و خدشه و نیرنگ و هر چه بر خلاف صدق و راستی است پاک باشد واین نیت را تا پایان کار و بعد از آن نیز حفظ می نمایند.
اصولاً بسیاری از بدبختی هایی که امروز با چشم خود می بینیم که دامن گیر افراد و اقوام و ملت ها شده به خاطر انحراف از همین اصل است(اصل صداقت و راستی)
امام صادق علیه السلام می فرمایند: هرگاه برای ورود به کاری، ترس و وحشت داشتی این آیه رابخوان:
" وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْني مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْني مُخْرَجَ صِدْقٍ ...ً ".
نکته سوم:سومین عامل از عوامل پیروزی تکیه بر قدرت پروردگار و ترک هرگونه اتکاء و وابستگی به دیگران است."وَ اجْعَلْ لي مِنْ لَدُنْكَ سُلْطاناً نَصيراً"
لام در (واجعل لی) اشاره به این جهت دارد که هر قدرتی در جهت منافع بشر نیست. بنابراین باید خواهان قدرتی بود که تأمین کننده ی مصالح انسان باشد. آدمی تنها با اتکاء بر قدرت خود نمی تواند در برابر مشکلات پیروز شود. به خصوص در مسایل اجتماعی، رهبران و مدیران جامعه بدون اتکاء به قدرت لایزال الهی هرگز کاری از پیش نخواهند برد.
حاصل سخن این که صدق تنها در گفتار نیست بلکه درنیت و عمل نیز هست. از این رو مومنان دارای قدم صدق و مقعد صدق هستند .
بزرگان می فرمایند: اگر کسی درگفتار و نوشتار و بطور کلی همه بخش های زندگیش راستگو باشد خواب های راست می بیند، روح انسان دروغگو حقیقت رادرست نمی بیند به همین جهت خواب هایش اضغاث احلام می شود و نیاز به تعبیر دارد. ولی روح انسان مستقیم و راستگو صادق است و خواب را درست می بیند بنابراین اگر خواستیم ببینیم که راستگو هستیم یانه راههایی دارد که یکی ازآنها بررسی خواب هایمان است.