بسم الله الرحمن الرحیم
قال الله العظیم
«فَلا تَهِنُوا وَ تَدْعُوا إِلَى السَّلْمِ وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ وَ اللَّهُ مَعَكُمْ وَ لَنْ يَتِرَكُمْ أَعْمالَكُمْ»؛
پس سستی نورزید، تا به سازش دعوت کنید با اینکه شما برترید و خداوند با شماست و هرگز چیزی از ( پاداش) اعمال‌تان را کم نمی‌کند.(محمد صلی الله علیه وآله35)
«وَ لا تَهِنُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنين»؛
از شکست خوردن ضعف به خودتان راه ندهید و روحیه‌تان را نبازید،چون شما برترید به شرطی که واقعا ایمان داشته باشید. ( آل عمران139)
صــلابت و تـربیـت
نقطه مقابل وهن و سستی صلابت است.استحکام و صلابت شی در برابر چیزی است که با آن مواجه میشود.
یکی از تجلیات صلابت ،حکومت و اقتدار ملی است. بر همین اساس پیامبران و پیروان آنها به عدم سستی وفتور در برابر دشمنان و قاطعیت در برابر آنها بدون سازش و محافظه کاری دعوت شده‌اند.
بدون شک استحکام و صلابت جبهه داخلی شرط اساسی پیروزی است.در شرایط پیچیده سیاسی مؤمنان
پس از دستور به طاعت از خدا و رسول " ...أَطيعُوا اللَّهَ وَ أَطيعُوا الرَّسُول..." (محمد صلی الله علیه وآله ۳۳ )
نهی از سستی را دریافت کرده‌اند تا با این شیوه برتبلیغات دشمن فائق آیند.
باید دانست هراز گاهی پروردگار برای بالندگی امت اسلامی سنت‌هایی را نشان می‌دهد تا مؤمنان با حضور پرنشاط خود بدون کمترین رخوت همه عوامل حماسه سازی را به کار گرفته و عزت و اقتدار اسلام را به تصویر بکشند.
نکته اول: گاهی حوادث ناگوار درجامعه ایمانی سبب تشدید زمینه های سستی و بروز آثار حزن و اندوهمی‌‌شود. خداوند سبحان برای رفع وهن پدید آمده و جبران روحیه آسیب دیده و نیز دلداری و تسکین خاطر مسلمانان، آنان را از سستی نهی و به زندگی امیدوار و برای دفاع از اسلام آماده کرده می‌فرماید:" فَلا تَهِنُوا" "وهن" ضعف و سستی درعمل یا فکر است که به وسیله عواملی ایجاد شده ودر مسائل علمی، ارادی، امور روانی و جنبه‌های جسمانی استعمال میشود .آیه فوق پنج قسمت دارد :
" فَلا تَهِنُوا "یعنی سستی نکنید.
"وَ تَدْعُوا إِلَى السَّلْمِ" یعنی دعوت ابتدایی به سازش مانند سست شدن و خود باختگی ممنوع است.
"وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ " یعنی در حالی که شما برترید.
"وَ اللَّهُ مَعَكُمْ" یعنی خدا افزون بر محبت عام که بر همه دارد محبتی خاص هم با شما دارد.
"وَ لَنْ يَتِرَكُمْ أَعْمالَكُمْ " یعنی او هرگز از( پاداش )کردار شما نخواهد کاست .
نکته دوم: قرآن در سوره انفال آیه ۶۱ می‌فرماید : " َ وَإِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَها..."
اگر دشمن آغوش خود را برای صلح باز کرد شما نیز بال خود را بگشایید و پیشنهاد صلح را بپذیرید .اما این آیه از صلح انتقاد کرده می‌فرماید : "فَلا تَهِنُوا وَ تَدْعُوا إِلَى السَّلْمِ" تکلیف چیست و باید به کدام آیه عمل کرد؟
در پاسخ می‌توان گفت:هرآیه نظر به یک جنبه‌ای دارد،سازش براساس ترس و سستی و رعب زدگی ناپسند است. زیرا آرزو و علاقه دشمنان همین است . " وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَيُدْهِنُون" ( قلم 9)
اما مدارا که از موضع قدرت و ترحم بر ضعیف است پسندیده می‌باشد. پس دین از صلح مبتنی برسستی نهی کرده است زیرا در پی آن شکست و خواری خواهد آمد .
هنگامی که خداوند متعال به مؤمنین فرمود:" وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ" جامعه در شرایطی بودکه امکان داشت برخی مؤمنان با دیدن کمی نفرات خودی و کثرت نفرات و تجهیزات و قدرت دشمن دچار تردید و دودلی شوند.
باید یادآور شد که ریشه اعتلاء در معارف عمیق دینی و باور آن است . "کَلِمَه الله هِیَ العُلیا"
چنانچه که انبیا الهی همه اعتلای معنوی داشته‌اند البته گاهی منشا اقتدار سیاسی و قدرت نظامی بودند.
نکته سوم: از آنجا که محور آیات مورد بحث امیدآفرینی در شرایط بحرانی جامعه است خداوند از معیت و همراهی با مؤمنان سخن می‌گوید و می‌فرماید :" وَ اللَّهُ مَعَكُمْ "
لازم به ذکر است در قرآن کریم از دو نوع معیت سخن به میان آمده است.
الف) معیت عمومی که خداوند فرموده است ." ...هُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ ما كُنْتُم..."(حدید4)
ب) معیت خاص نظیر مواردی که می‌فرماید : "إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنين " (عنکبوت ۶۹ )
"...وَ اللَّهُ مَعَ الصَّابِرين" (انفال ۶۶ )
در آیه فوق مورد بحث مراد معیت خاص الهی است به معنای عزت ،نصرت و هدایت که ویژه مجاهدان الهی می باشد.
نکته چهارم: در پایان آیه می‌فرماید: خداوند هرگز چیزی از(پاداش) اعمال تان را کم نمی‌کند"وَ لَنْ يَتِرَكُمْ أَعْمالَكُمْ"
کلمه " یترکم " از ماده " وتر " و به معنای ناقص کردن چیزی است .
معنای اصلی این کلمه قطع است. وتر به کسی یا چیزی می‌گویند که با انفرادش از دیگران منقطع شده باشد پس معنای آیه این میشود که خداوند اعمال شما را ناقص نمی‌کند. یعنی اجرش را تمام و کمال به شما می‌دهد. وقتی اطاعت نکردن خدا و رسول شما را به ابطال اعمال می‌کشاند و منجر به محرومیت ابدی از آمرزش خدا میشود پس مبادا که در امر سیاسی جامعه و رویارویی با دشمنان سستی و فطور کنید،هرگز مشرکین را به صلح و متارکه دعوت نکنید در حالی که شما غالب‌اید و خداوند ناصر شما و علیه ایشان است.