پدرانی در طول تاریخ نام پسران خود را «غدیر» نهادند تا بدین وسیله ارزش و اهمیت این حماسه بزرگ را در اذهان زنده نگه دارند. به گزارش مرحوم دهخدا نواحی مختلفی از جغرافیای زمین با این نام مزین شده‌اند: غدیر آباد، غدیر علیا، غدیر سفلی و... .
اما معجم البلدان هیچ شهری را به نام غدیر گزارش نمی کند و این مسلم به جهت مخالفت حکومت ها و جبهه گیری آنان با این نام بوده است.
برای معرفی غدیر یاوران سیر جغرافیایی بسیار اندک است. نگاهی تاریخی- روایی به مسأله می تواند جلوه هایی از رفتارهای غدیر باوری و ظرایف آن را رمزگشایی کند.
فاطمه سلام الله علیها در خطابه خود می فرمایند: «اَنَسیتُمْ یوْمَغَدیرِ» (بحارالانوار، ج 36، ص 353)؛ آیا غدیر را فراموش کرده اید؟ فراموشی و نسیان به طور مطلق تعبیر زننده و چالش انگیزی نیست. چرا که فراموشی به طور مطلق شامل: نسیان های طبیعی، رحمانی و شیطانی می شود.
در ریشه لغت «انسان» این احتمال داده شده است که از ماده «نسیان» باشد. پس فراموشی در بعضی امور جزء طبیعت آدمی است.
گاهی مصیبت های بزرگ و غم های جانکاه بر انسان وارد می شود و جسم و جان را می کاهد، در این هنگام نسیمی از رحمت پروردگار می وزد و نسیان رحمانی حاصل می گردد. اما نوع سوم فراموشی، نسیان شیطانی است که آیاتی از قرآن بر فراموشی هایی که از جانب شیطان می آید تصریح دارد.
«وَإِمَّا يُنْسِيَنَّكَ الشَّيْطَانُ فَلَا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرَى» (انعام/ 68)؛ اگر شیطان تو را به فراموشی اندازد پس از یادآوردن با ستمکاران منشین. و در جای دیگر آمده است: «وَمَا أَنْسَانِيهُ إِلَّا الشَّيْطَانُ» (کهف/63)؛ و جز شیطان از خاطرم نبرد که آن را به یاد داشته باشم.
صدیقه طاهره سلام الله علیها در قالب پرسشی مهم اذهان مخاطبان را متوجه این نسیان شیطانی نموده و به آنان هشدار می دهند! و می فرمایند آیا غدیر را فراموش کرده اید!
به طور مسلم از یاد بردن و در بوته فراموشی انداختن حماسه غدیر از نوع نسیان های رحمانی و طبیعی نیست والّا مورد مذمت و نکوهش واقع نمی شد! عواقب سوء این فراموشی و اغفال دامن گیرشان شد اما نوع کلام حضرت راه گفتمان سازی پیرامون این مسأله مهم را اشاره می کند که بیایید واقعه غدیر را در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله بازخوانی کنیم.
مقام رضوان نقطه اشتراک مسلمانان
آیات قرآن کریم به طورمکرر از رضایت پروردگار و عظمت صاحبان مقام آن سخن گفته است و این مورد پذیرش تمام مسلمانان جهان است. ارزش مقدس این مقام تا بدان جاست که عبارت «رضی الله عنه» جمله معروفی شده است که برای اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله به کار می رود. مسأله رضایت الهی به استناد عبارت قرآنی «رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا» (مائده/3) با غدیر پیوند مستقیم دارد. شانزدهمین آیه سوره مائده ویژگی ها و فضایل پیروان رضایت پروردگار را بیان می کند. اگر در سر سفره احسان این آیه همه مسلمانان بنشینند گفتمان غدیر و ولایت گره گشایی می شود. خداوند می فرمایند: «جَاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ وَكِتَابٌ مُبِينٌ* يَهْدِي بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهُ سُبُلَ السَّلَامِ وَيُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ وَيَهْدِيهِمْ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ» (مائده/15و 16)؛ بی تردید از سوی خدا برای شما نور و کتابی روشنگر آمده است. خدا به وسیله آن [نور و کتاب] کسانی را که از خشنودی او پیروی کنند به راه های سلامت راهنمایی می کند و آنان را به سوی روشنایی بیرون می آورد و به جانب راه راست هدایت می کند.
سخن آیه این است که هر کس با حسن اختیار خود از پیروان رضوان الهی باشد و در راه او بکوشد خداوند در او گرایش به دعا و مناجات و قرآن را ایجاد و به تدریج او را به مقصد می رساند.
به دیگر بیان اگر کسی اعتقاد، اخلاق و عمل خود را برای رضایت خدا سر و سامان دهد سه فضیلت ویژه غیر از وصول به بهشت و دوری از جهنم به او عنایت می کند. این سه فضیلت عبارتند از: 1. هدایت به راه های سلامت، 2. اخراج از ظلمات به نور؛ کتاب الهی و پیامبر صلی الله علیه و آله نورند و خداوند پیرو رضوان خود را نه تنها از جهنم نجات می دهد و به بهشت می برد بلکه او را نورانی می کند.
3. هدایت به سوی صراط مستقیم پاداش سوم پیروان رضوان الهی است.
کسی که وارد مسیر صراط مستقیم شود از گذرگاه پرخطر دنیا به سلامت عبور می کند. خداوند وقتی تغییر قبله را اعلام می کند می فرماید: «فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا» (بقره/144)؛ ما تو را به سوی قبله ای که آن را بپسندی برمی گردانیم.
پیام این جمله قرآنی آن است که رضایت پیامبر صلی الله علیه و آله مهم است.
اندکی تأمل مسلمانان: آیا رضایت رسول الله در پیروی از علی علیه السلام و فرزندان اوست یا در تمرد از آن؟
حال که ارزشمندی خشنودی و رضایت پروردگار را باور داریم، با نگاه قرآنی حقیقت رضوان پروردگار را بشناسیم تا بخشی از موانع و حجاب های گفتمان غدیر کنار رود.
ان شاءالله