بسم الّلهِ الرحمنِ الرحیم
قال الله العظیم :
اتْلُ ما أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتابِ وَ أَقِمِ الصَّلاه إِنَّ الصَّلاهَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ ما تَصْنَعُونَ (عنکبوت45)
آنچه را از کتاب (آسمانی قرآن ) به تو وحی شده تلاوت کن ونماز رابه پادار که همانا نماز ( انسان را) از فحشاء ومنکر باز می‌دارد وتا البته یاد خدا بز‌ر‌گتر است وخداوند آنچه را انجام می‌دهید، می‌داند.
قرآن و نماز یعنی آموزش وپرورش
نکات مورد توجه آیات:
درآیه فوق خداوند به پیامبرش دستور تلاوت قرآن ونماز را در کنار هم داده واین به خاطر آن است که قرآن ونماز دو منبع نیرو بخش می‌باشند. تاثیر دوبرنامه مهم درتربیت فرد وجامعه به این باز می‌گرددکه قرآن ونماز عاملی مهم درغفلت زدایی و نورانیت قلب وجان وتعیین مسیر حرکت وزندگی است.
نکته اول : بعداز پایان بخش های مختلفی از سرگذشت اقوام پیشین برخوردهای نامطلوب آنها باپیامبران بزرگ الهی روی سخن راخطاب به پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم نموده یک خط مشی کلی وجامع ارائه می‌دهد.
نخست می‌گوید: آنچه را از کتاب آسمانی (قرآن) به تو وحی شده تلاوت کن" اتْلُ ما أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتابِ " قرآن بهترین باز دارنده از شرک وارتکاب فحشاء ومنکرات است زیرا درآن آیات روشنی است که متضمن جهت های نورانی بوده وحق را آنطور که باید روشن می‌سازد واز سوی دیگر مشتمل بر داستانهای عبرت آور، مواعظ ، بشارت ها، اندرز ها ،وعده و وعیدها است که شنونده وخواننده را از گناهان باز می‌دارد .
نکته دوم : بعد از بیان این دستور که در حقیقت جنبه‌ی آموزشی دارد به دستور دوم که شاخه اصلی پرورش است پرداخته ومی‌گوید : نماز را برپادار" وَ أَقِمِ الصَّلاه"
قرآن طبیعت نماز را بازدارنده از فحشا ومنکر می‌داند زیرا می‌فرماید:" إِنَّ الصَّلاه تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ" سئوال : چگونه نماز فرد وجامعه را از منکرباز می‌دارد؟
در جواب باید گفت :ریشه تمام منکرات غفلت است.
خداوند درآیه 179 سوره اعراف انسان غافل را از حیوان بدتر شمرده است .
وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ كَثيراً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا يَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْيُنٌ لا يُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا يَسْمَعُونَ بِها أُولئِكَ كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِكَ هُمُ الْغافِلُون
و قطعا بسیاری از جنیان وآدمیان رابرای دوزخ آفریدیم چراکه آنان را دلهایی است که با آنها حقیقت رادر نمی‌یابند ودیدگانی دارند که با آنها آیات حق را نمی‌بینند وبرایشان گوشهایی است که با آنها سخن حق رانمی‌شنوند آنان همانند دام ها هستند بلکه از آنها گمراه‌ترندآنان بیخبرانند.
نمازیاد خدا وبهترین وسیله غفلت زدایی است، پس زمینه‌ی منکرات را ازبین می برد.
* اقامه‌ی نماز وداشتن رنگ الهی مانع گرفتن رنگ شیطانی است مانند کسی که وقتی لباس سفید بپوشد حاضر نیست درجای کثیف وآلوده بنشیند.
*احکام ودستورات نماز انسان را از گناهان بسیاری باز می‌دارد. مثلا: شرط حلال بودن مکان ولباس نمازگزار، انسان را از تجاوز به حقوق دیگران باز می‌دارد.
*رعایت شرط پاک بودن آب وضو، لباس وبدن نمازگزار ، انسان را از آلودگی وبی مبالاتی دور می‌کند.
*شرط اخلاص ، انسان را از منکر شرک ، ریا و سمعه باز می‌دارد .
*رکوع وسجده نماز انسان را از تکبر دور می‌کند.
*توجه به پوشش مناسب درنماز، انسان را از برهنگی وبی حیایی دور می‌کند.
*احکام وشرایط نمازجماعت بسیاری از ارزش ها را زنده می‌کند مانند: مردمی بودن جلو نیفتادن ازرهبر ، عقب نماندن از جامعه و...
امام رضا علیه السلام در پاسخ نامه ای که از فلسفه نماز درآن سئوال شده بود چنین فرمودند: علت تشریع نماز توجه واقرار به ربوبیت پروردگاراست ومبارزه با شرک وبت پرستی وقیام در پیشگاه پروردگار درنهایت خضوع وتواضع واعتراف به گناهان وتقاضای بخشش از معاصی گذشته وپیشانی نهادن برزمین درهمه‌ی روزها برای تعظیم پروردگار،
ونیز هدف این است که انسان همواره هوشیار ومتذکر باشد ،گرد وغبار فراموشی بردل او ننشیند، مست ومغرور نشود، خاشع باشد، طالب وعلاقمند افزونی مواهب دین ودنیا گردد و...
نکته سوم : در ادامه آیه می‌فرماید: البته یاد خدا بزرگتراست. "وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ"
گویا خداوند متعال به بنده می‌گوید : نماز رابگذار تا تورا از فحشا ومنکر باز دارد علاوه برآن،آنچه نصیب تو می‌شود بیشتر ازاین حرفهاست چون یاد خدا را درروح وجان تو زنده می‌کند "وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ "
ذکر خدا ( ذکر قلبی) بهترین خیری است که ممکن است به انسان برسد. به بیان دیگر عامل اصلی نهی از فحشاء -ومنکر نیز همین ذِكْرُ اللَّه می باشد ذکری که مقدمه فکر وفکری که انگیزه عمل است چنان که در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است که درتفسیر وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ فرمودند: "ذِكْرَ اللَّهِ عِنْدَ مَا أَحَلََّ وَ حَرَّم" یاد خدا کردن به هنگام انجام حلال وحرام ، یعنی به یاد خدا بیفتد به سراغ حلال برود واز حرام چشم بپوشد.
واز آنجا که نیات انسان ها ومیزان حضور قلب آنها در نماز وسایر عبادات بسیار متفاوت است درپایان آیه می‌فرماید: وخدا می‌داند چه کارهایی را انجام می‌دهید" وَ اللَّهُ يَعْلَمُ ما تَصْنَعُونَ "
یعنی خداوند می‌داند آنچه راکه شما از خیر وشر انجام می‌دهید وچون می‌داند برشما لازم است که مراقب او باشید واز او غافل نگردید.
بنابر این جمله فوق مردم رابر مراقبت تحریک و تشویق می‌کند.