بسم الله الرحمن الرحیم
قال الله العظیم
«إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَه فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ»( حجرات/۱۰)
همانا اهل ایمان با هم برادرند پس بین برادرانتان آشتی برقرار کنید و تقوای خدا را پیشه سازید، باشد که مشمول رحمت شوید.
لبیـک بـه فـرمـان مـربـی
یکی از مقاصد بزرگ انبیاء عظام که وسیله پیشرفت و تشکیل جامعه‌ی با سعادت را مهیا می‌کند توحید کلمه و توحید عقیده است. برای این مقصد بزرگ خداوند اتحاد همت‌ها و الفت و اُخوت و صداقت قلبی وصفای باطنی و ظاهری افراد جامعه و نوع بشر را پیشنهاد داده است. مسلمانان وظیفه دارند در مورد دوستی، نیکویی به یکدیگر، وحدت ، اُخوت و آنچه که موجب ازدیاد این معانی شود و محبوب مربی می‌باشد، اهتمام ورزندو از هرآنچه که عقد اُخوت را از بین برده و موجب کینه و حسادت و بغض و عداوت شده و تفرقه بین جامعه ایمانی بیندازد دوری جویند.مسئله آنقدر حائز اهمیت است که اگر فردی نتواند" عقد اُخوت" را حفظ کند و خدای نخواسته خلاف این امر الهی رفتار کرده باشد باید از آن توبه نماید و در صورت امکان طلب رضایت و حلیت نماید و ترک این گناه را کرده تا ریشه صداقت و وحدت را در قلب خود کشت نموده و از اعضای صالح جامعه دینی به شمار آید .
باید دانست که جمله" إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَه " قانونی را در بین مسلمانان تشریع می‌کند و نسبتی را برقرار می‌سازد که قبلاً نبوده است. اینکه عقل آدمی بتواند بر یک مسئله اعتباری که دارای حقیقت نبوده آثار حقیقی بار کرده و فرض کند که به خاطر مصلحتی باید افراد جامعه را نسبت برادری برای آنها لحاظ نماید بسیار دشوار است. هضم این مسئله در برادری طبیعی خیلی راحت‌تر است از برادری دینی که به اعتبار دستورمربی آمده است. و اهل بیت معصومین علیهم السلام در روایت‌ها بر این مسئله تصریح کرده‌اند .
از جمله امام صادق علیه السلام می‌فرمایند: مؤمن برادر مؤمن و چشم او و راهنمای اوست ،به او خیانت نمی‌کند، ستم بر او روا نمی‌دارد و او را فریب نمی‌دهد، اگر وعده به او داد،خلف وعده نمی‌کند.
نکته اول: به نظر برخی از مفسران برای فهم آیه دهم از سوره مبارکه حجرات باید به محتوای آیه نهم دقت نمود آنجا که خداوند می‌فرماید: اقتضای ایمان دوری از نزاع و برخورد میان مؤمنان است اما مؤمنان معصوم نیستند و چه بسا خطایی از آنها سربزند که موجب بروز درگیری میان آنان شود، باید آماده بود تا در صورت بروز چنین برخوردهایی زمان خاموش کردن آتش فتنه حق مظلوم پایمال نشود و چنان با ظالم برخورد شودکه دیگر تجاوزی تکرار نگردد .
آیه نهم به صراحت خداوند امر می‌کند که اگر دو گروه از مؤمنان به نظام و جنگ پرداختن میان آنها صلح و آشتی برقرار کنید و اگر یکی از دو گروه بر دیگری تجاوز کرد با متجاوز بجنگید تا به فرمان خدا برگردند.
"وَ إِنْ طائِفَتانِ مِنَ الْمُؤْمِنينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُما فَإِنْ بَغَتْ إِحْداهُما عَلَى الْأُخْرى فَقاتِلُوا الَّتي تَبْغي حَتَّى تَفيءَ إِلى أَمْرِ اللَّهِ فَإِنْ فاءَتْ فَأَصْلِحُوا …"
به دنبال این حکم خداوند در آیه محل بحث ارتباط بین مؤمنین را در ارتباط اُخوت و برادری منحصرمی‌نماید و می‌فرماید:" إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَه " یعنی روابط در جامعه دینی باید بر محور برادری و سرشار از محبت باشد.
نکته دوم: برای عدم التزام به حکم این آیه شریفه و پذیرش اُخوت اسلامی در جامعه دینی گاهی این توجیه شنیده می‌شود که می‌گویند اینکه مؤمن نیست یعنی ابتدا حکم به نبود ایمان در فرد کرده و سپس امر خداوند متعال را نادیده می‌گیرند ! باید به این نکته توجه داشت که مراد از ایمان و مؤمن همان اسلام ظاهری و گفتن شهادتین است . باید متوجه بود زمانی که این آیه نازل شد در جامعه علاوه بر مسلمانان معتقد ،افراد منافقهم بودند که صرفاً ایمان ظاهری داشتند ، در همان شرایط خداوند این آیه شریفه را نازل کرد طوایف مختلف مسلمانان و همه ، مؤمن به خدا و پیامبرصلی الله علیه وآله هستند،حکم برادری برای آنها جاری است و همانطور که برادر با برادر نظر محبت دارد همه قشرها باید با هم این نظر را داشته باشند .
در واقع قرآن، مسلمانان را یک خانواده بزرگ می‌داند این حکم بزرگ اجتماعی نتایج بسیار بزرگی هم در بر دارد و موجب جریان رحمت در جامعه می‌شود.
نکته سوم: اسلام به صلح و صفا و زندگی مسالمت‌آمیز و شیرین توجه دارد. در قرآن واژه های (صلح) -
"وَ الصُّلْحُ خَيْر" (نسا/ ۱۲۸ ) و ( اصلاح ) "وَ أَصْلِحُوا ذاتَ بَيْنِكُمْ " (انفال/۱) به کار رفته است.
اگر گفته شود. به طورمسلم اصلاح کردن نیاز به روش و شیوه ویژه خود دارد.وما از فوت و فن آن بی‌خبریم در پاسخ می‌گوییم علی علیه السلام می‌فرمایند:" َ اجْعَلْ نَفْسَكَ مِيزَاناً فِيمَا بَيْنَكَ وَ بَيْنَ غَيْرِكَ وَأَحِبَّ لِغَيْرِكَ
مَا تُحِبُّ لِنَفْسِكَ وَ اكْرَهْ لَهُ مَا تَكْرَهُ لَهَا لَا تَظْلِمْ كَمَا لَا تُحِبُّ أَنْ تُظْلَمَ وَ أَحْسِنْ كَمَا تُحِبُّ أَنْ يُحْسَ إِلَيْكَ... (نهج‌البلاغه، نامه/ ۳۱ ) این ترازو و میزان در درون همه ما وجود دارد و چون صلح و صفا و صمیمیت را دوست داریم بنابراین -می‌دانیم چگونه باید زمینه و شرایط آن را مهیا کنیم !
خوب است برای ایجاد انگیزه به خودمان یادآور شویم که اصلاح و آشتی دادن سبب دریافت بخشودگی و و رحمت از جانب خداوند شمرده شده است. چنانچه در سوره نسا آیه ۱۲۹ می‌خوانیم " إِنْ تُصْلِحُوا وَ تَتَّقُوا فَإِنَّ اللَّهَ كانَ غَفُوراً رَحيماً " به تصریح امام خمینی رحمه‌الله علیه مؤمنان در رعایت برادری امتحان می‌شوند و ابلیس که در صراط مستقیم الهی در کمین نشسته است منع از پیمایش این راه دارد.