حلیمه حیدری[*]
سیده ام فروه نقوی[**]
چکیده
آزادی بیان، از آزادی‌های سیاسی ـ مدنی انسان به شمار می‌رود که از بدو خلقت انسان با وی بوده و قرآن، میثاق‌های بین‌المللی و اعلامیۀ جهانی حقوق بشر، آن را به رسمیت می‌شناسد. در اسلام و حتی در جوامع غیر اسلامی آزادی بیان به طور مطلق نیست؛ بلکه همراه با قوانین و قواعدی است که موجب محدودشدن این آزادی می‌شود.
از محدوده‌های آزادی بیان در اسلام، ارتداد و حکم آن است که از فروعات مسلم فقه اسلامی است. نیاز جامعۀ اسلامی به تبیین مفهوم آزادی بیان در عصر تکنولوژی و از طرفی وجود شبهات آزادی بیان و اعدام مرتد و برداشت‌های اشتباه اقشار مختلف به خصوص جوانان از این واژه موجب شده تا سمینار حاضر با روشی توصیفی ـ تحلیلی به بررسی محدودۀ آزادی بیان از دیدگاه قرآن و پیوند آن با ارتداد بپردازد.
نتایج نشان از آن دارد چنان‌‌چه فردی عقاید کفرآمیز خود را علیه حکومت اسلامی تبلیغ کند به حکم شارع مقدس مرتد است و مجازاتی مثل تعزیر، حبس یا قتل داده می‌شود. حکم ارتداد ناقض آزادی بیان نیست؛ بلکه با آزادی پیوندی اساسی دارد.
واژگان کلیدی: آزادی بیان، ارتداد، قرآن، اصول آزادی، مصادیق آزادی.
[*]: دکترای علوم قرآن و حدیث، مدرس جامعة المصطفی العالمیة و مؤسسه علمی – تحقیقی مکتب نرجس علیهاالسلاممشهد.
[**]: دانشجوی ارشد قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد (نویسند‌ه مسئول).