بِسم الّلهِ الرحمنِ الرحیم
قال الله العظیم:
يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْراً كَثيراً
ای کسانی که ایمان آرده اید خدا را بسیار یاد کنید.
وَ سَبِّحُوهُ بُكْرَه وَ أَصيلاً
واورا درهر صبح وشام تسبیح نمایید. ( 41و42 احزاب)
نقـش تـربیتـی ذکـر کثـیر (1)
هریک از احکام الهی، وقت وشمار ومقدار آن مشخص است و خدای سبحان در هیچ حکمی دستور کثرت نداده است جز ذکر. بنابر این یاد خدا حدی ندارد واین نشانه اهمیت ویژه ذکر اوست
* راز اینکه دربسیاری از حالات وشئون ودرحد توان، باید به یاد خدا بود این است که شیطان درحال غفلت به انسان حمله می‌کند واگر انسان به نام خدا متذکر شود به دام شیطان نمی‌افتد.
نکته دیگر درباره‌ی تداوم ذکر خدا این است که این سنت حسنه برای تقویت روح فرشتگی درانسان ذاکر است زیرا ملائکه دائما به یاد خدا هستند وهرگز خسته وافسرده نمی‌شوند.
درقرآن می‌خوانیم :" يُسَبِّحُونَ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ لا يَفْتُرُونَ " (20 انبیاء)
آنان شب وروز تسبیح خدا می گویند و سستی نمی کنند.
*ذکر کثیر باید از بالاترین کیفیت برخوردار باشد زیرا خدای سبحان از ذکر بدون اخلاص وحضور قلب به عنوان ذکر قلیل یاد کرده می‌فرماید: منافقان ،کم به یاد خدا هستند. "وَلا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلاَّ قَليلاً" (142نساء)
منافق ممکن است همیشه به یاد خدا باشد ومانند خوارج اهل نماز شب نیز باشد لیکن چون ذکر لسانی آنان بی روح است اندک بشمارمی‌آید .
بنابراین وصف کردن ذکر منافقان با صفت اندک وقلیل بدین معناست که آنان گاهی به یاد خدا هستند یا اینکه ذکر معنوی آنان کم است. آنان هرگز ذکر معنوی ندارند تابه قلت وکثرت وصف شود زیرا آنها به طور مطلق خدا رافراموش کرده اند " نَسواالله فَنَسِیَهُم"
البته ممکن است آنان خود را ذاکر خدا وعمل خویش را ذکر الهی بپندارند وگمان کنند کار نیک انجام می دهند . چنانچه قرآن می‌فرماید: " وَ هُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعاً " (104کهف)
*کثرت ذکر خدا هم مانع گناه می‌شود وهم رافع است واز سوی دیگر وسیله جذب به معشوق است . ابلیس -
باهمه‌ی سپاه و ستاد داخلی وخارجی خود در صدد وسوسه ونفوذ در حریم دل است و باذکر مستدام می‌توان او را رجم کرد ومانع نفوذ او شد.
باید دانست شیطان هرگز از تعدی به انسان چشم نمی‌پوشد چون عدو مبین ( دشمن آشکار) است.
جز تجاوز همیشگی از او انتظاری نیست بنابراین ذکر کثیر که عامل دفع یا رفع است باید استمرار داشته -باشد چون هر ذکری به مثابه تیری برقلب سپاه اهریمن است.
*ذکر کثیر ، عبارت است از ذکر باروح و با خلوص که حافظ انسان است یک لحظه از چنین یادی همه‌ی -لحظات شبانه روز را فروغ داده و همه‌ی اعمال انسان را در آن شبانه روز تأمین می‌کند.
البته لازم به ذکر است که کثرت ذکر یا دوام آن مستلزم مراقبت ، حضور، محاسبه ی مستمراست وچنین حالی دشوار است . چنان که از امام صادق علیه السلام رسیده سه چیز است که مردم توان آن راندارند.
1 – گذشت از لغزش واشتباه مردم 2- مواسات وهمتایی برادر با برادر در مال
3- ذکر کثیر خدا وسایل الشیعه ج 7 ص 150
نکته اول: بخشی از آیات قرآن کریم باخطاب زیبا ومحترمانه‌ی "يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا "آغاز شده است.
هرجای قرآن این خطاب آمده است درواقع بخشی از وظایف مؤمنان رابیان می‌نماید دراینجا می‌فرماید: ای کسانی ایمان آورده‌اید خدا را فراوان یاد کنید" يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْراً كَثيراً " مسأله ذکر کثیر علاوه بر تأکید قرآن در روایات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است .
درحدیثی از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه وآله آمده است .سئوال شد:کدامیک از بندگان درروز قیامت مقامشان از همه بهتراست فرمودند: آنها که خدا رابسیار یاد می‌کنند
راوی گوید : عرض کردم یارسول الله ! آیا چنین کسانی حتی از جنگجویان راه خدا والا مقام‌ترند فرمودند:
اگر باشمشیرش آنقدر برپیکر کفار ومشرکین بزند که شمشیرش بشکند و با خون رنگین شود آنها که یاد خدا بسیار می‌کنند از اوبرترند. تفسیر نمونه ذیل آیه فوق به نقل از منابع اهل سنت
نکته دوم: به دنبال فرمان ذکر کثیر می‌فرماید: صبح وشام او را تسبیح کنید "وَ سَبِّحُوهُ بُكْرَه وَ أَصيلاً "
باتوجه به آیات منظور از تسبیح خداوند درهر صبح وشام دوام تسبیح است و ذکر این دووقت به عنوان آغاز وپایان روز کنایه از تداوم است .
چون تمام آثار تربیتی ذکر با تداوم توجه به پروردگار وتنزیه وتقدیس مداوم اواز هرعیب ونقص حاصل می‌گردد . اگر چه ظاهر تسبیح گفتن " سبحان الله" است اما باطن و محتوای آن بازگشت به این هدف است که انسان رااز حضیض شرک به آسمان توحید سوق می دهد.
ادامه دارد