قال الله العظیم :
* اذْهَبْ أَنْتَ وَ أَخُوکَ بِآیاتی وَ لا تَنِیا فی ذِکْری
تو وبرادرانت با آیات من به سوی فرعون بروید و در یاد من کوتاهی نکنید.
* اذْهَبا إِلى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغى
به سوی فرعون بروید که او طغیان کرده است
* فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَیِّناً لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشى
اما به نرمی با او سخن بگوئید شاید متذکر شود یا از (خدا)بترسد (طه/44/42)
نقــش قـول لیـن در تـربیـت و هـدایـت
نکات مورد توجه آیات :
خداوند پس از موافقت با درخواست های موسی علیه السلام او و برادرش را مخاطب ساخته می گوید به سوی فرعون بروید چرا که او عامل تمام بدبختی های این سرزمین پهناور است .
سپس طرز برخورد موثربا فرعون را برای اینکه بتوانند در او نفوذ کنند و اثر بگذارند "قول لین" می داند.
ممکن است در اذهان عمومی مراد از" قول لین" سخن گفتن از موضع ضعف باشد حال حقیقت سخن نرم چیست؟
نکته اول : موسی علیه السلام و برادرش هارون در حالی که مجهز به معجزات الهی و تعلیمات پروردگار بوده به امر الهی به سوی فرعون حرکت می کنند. خداوند برای تقویت روحیه ی آنها و تاکید بر تلاش و کوشش هر چه بیشتر اضافه می کند : در ذکر و یاد من و اجرای فرمان هایم سستی به خرج ندهید " وَ لا تَنِیا فی ذِکْری "
چرا که سستی و ترک قاطعیت ، تمام زحمات شما را بر باد خواهد داد ،محکم بایستید و از هیچ حادثه ای نهراسید. در متن آیه آمده است" فی ذِکْری"
مراد از این ذکر چیست؟گاه همان ذکر خداست که باعث تربیت نفس انسان می شود تا بتواند سختی های رسالت را تحمل کند .زیرا دعوت به هدایت و اجرای امر نبوت با مشکلات بسیار توام است و گذشتن از این مشکلات جز با یاد و ذکر خدا میسر نیست .
زیرا یاد خدا سبب آرامش دل می شود و اراده را استوار می نماید.
نکته دوم: شروع تربیت و ارشاد باید از طریق گفتگو ی صمیمانه باشد " فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَیِّناً"
لین یعنی نرمی در گفتار ،سخن گفتن بدور از تندی و خشونت.
برای نفوذ در قلوب مردم (هر چند افراد گمراه و بسیار آلوده باشند) نخستین دستور قران برخورد ملایم و توام با مهر و عواطف انسانی است و اصولاً در امر به معروف و نهی از منکر خویشتن داری از واجب ترین آداب دعوت است.
لازم به تذکر است که مراد از سخن نرم (قول لین) گفتگوکردن از روی ضعف و ناتوانی نیست، بلکه سخنی است که چون آب آرام و بی صدا راه را باز کند. نرم گویی روش مشخصی نیست.هر کسی می تواند برای خود روشی پیدا کند.
آری ممکن است هیچ برنامه محبت آمیزی در دل سیاه بعضی اثر نگذارد و راه منحصراً توسل به خشونت باشد ، اما به عنوان یک اصل کلی و برای آغاز کار ، برنامه ی نخستین ، محبت و ملاطفت است.
شاید بتوان گفت : قول لین این است که به فرعون بگویید آیا میل داری تزکیه شوی وقلب تو پاک گردد و تورا به سوی پروردگارت هدایت کنیم تا اینکه خوف او در دلت جای گیرد چنانچه در سوره نازعات آمده است.
*اذْهَبْ إِلى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغى
*َفقُلْ هَلْ لَکَ إِلى أَنْ تَزَکَّى
*وَ أَهْدِیَکَ إِلى رَبِّکَ فَتَخْشى( 17 تا19/ نازعات)
نکته سوم: خداوند به موسی علیه السلام و برادرش می گوید اگر با سخن ملایم با او روبرو شوید و در عین حال مطالب را با صراحت و قاطعیت بیان کنید یک احتمال این است که او دلایل منطقی شما را از دل بپذیرد و ایمان بیاورد " فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَیِّناً لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ"
کلمه (یَتَذَکَّرُ)به معنای آن است که طرف ،سخن تذکر دهنده را قبول کند.
احتمال دیگر اینکه لااقل از ترس مجازات الهی در دنیا یا آخرت و بر باد رفتن قدرتش سر تسلیم فرود آورد و با شما مخالفت نکند.
البته احتمال سومی نیز وجود دارد و آن اینکه نه متذکر شود و نه از خدا بترسد، بلکه راه مخالفت و مبارزه پیش گیرد که با تعبیر " لعل" (شاید)به آن اشاره شده است . در این صورت نسبت به او اتمام حجت شده است و در هیچ حال اجرای این برنامه بی فایده نیست.
بدون شک خداوند می دانست سرانجام کار او به کجا خواهد رسید ولی تعبیرات فوق ارائه یک روش است برای همه ی افراد به خصوص رهبران الهی.