ویژگی‏های اسلوب قرآن

فهیمه اعدادی خراسانی

چکیده

موضوع این مقاله «ویژگی‌های اسلوب بیانی قرآن» است. اسلوب قرآن عبارت است از روش اختصاصی در تألیف کلام و انتخاب الفاظ. اسلوب، شکل و صورت سخن است که به کلام، معنایی خاص می‏بخشد. قرآن کریم گرچه از الفاظ متداول در شیوة عرب استفاده کرده ولی دارای اسلوبی ویژه و خاص است. قرآن از نظر هماهنگی میان حروف و کلمات و پیوستگی و ترکیب آن ها در عبارت‏ها و نظم و سبک ویژه‏اش معجزه است. تأثیر بیان قرآن حتّی برای مشرکین مسئله‏ای غیر قابل انکار بوده و همین امر سبب اقدام به معارضه با قرآن می‏شده که با ناکامی شدید همراه بوده‌است.

برای کشف ظرافت‏ها و نکات پنهان آیات باید نسبت به اسلوب خاص آن آگاهی پیدا کرد تا بتوان به حوزة شگفتی‏های آیات وارد شد و به ترجمة دقیق و تفسیر صحیح آیات دست یافت.

اصول حاکم بر اسلوب قرآن، قابل فهم بودن، الهی بودن، جاودانگی و عربیت آن است. این اسلوب دارای ویژگی‏هایی است از جمله لحن و آهنگ مخصوص، انتقال از موضوعی به موضوع دیگر به نحوی که مطالب متعدّد و منسجم در هر سوره ملاحظه می‏شود، در هم آمیختگی مباحث عقلی و احساسی، جمع میان اجمال و بیان جمع، استفاده از الفاظ مأنوس و آشنا و شورافکنی در مخاطبان استفاده نموده با ترغیب‏ها و تهدیدهایش.

خداوند متعال در قالب کلمات ساده و روان و مثال‏های فراوان، نکات عمیق و دقیقی را در تفهیم معارف دین برای دست‏یابی خردورزان بیان نموده و راهی برای تفکّر معرّفی نموده‌است.

این تحقیق به لحاظ روش توصیفی و از جهت بررسی مدارک و اسناد، کتابخانه‏ای و از جنبة موضوع، دینی و وحیانی است.

واژگان کلیدی: قرآن، اسلوب، بیان، فصاحت، بلاغت، ایجاز.