بسم الله الرحمن الرحیم
قال الله العظیم
«أَ فَلَمْ يَنْظُرُوا إِلَى السَّماءِ فَوْقَهُمْ كَيْفَ بَنَيْناها وَ زَيَّنَّاها وَ ما لَها مِنْ فُرُوجٍ»
پس آیا به آسمان بالای سرشان نگاه نکرده‌اند که چگونه آن را بنا کردیم و(با ستارگان) زینت دادیم و آن را هیچ شکاف و خللی نیست.
«وَ الْأَرْضَ مَدَدْناها وَ أَلْقَيْنا فيها رَواسِيَ وَ أَنْبَتْنا فيها مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهيجٍ»
وزمین را بگستردیم و کوه‌های استوار در آن افکندیم و از هر نوع گیاه باطراوت در آن رویاندیم.
«تَبْصِرَه وَ ذِكْرى لِكُلِّ عَبْدٍ مُنيبٍ»
تا برای هر بنده‌ای که ( به سوی حق) روی می‌آورد ، مایه بینش وپند باشد. (سوره ق/)
گـرایـش بـه زیبـایی و تـربیـت
در انسان تمایل به زیبایی وجود دارد استفاده از بوی خوش ، رنگ مطبوع و یا شکل زیبا و مناظر پرطراوت لذتی را برای انسان به ارمغان می‌آورد که گاهی بر لذت‌های مادی و مورد نیاز وحیاتی انسان می‌چربد. قرآن کریم روی این موضوع تکیه کرده و به این خواست و گرایش فطری انسان توجه نموده است .
خداوند در بعضی از آیات تمام آنچه را که در زمین آفریده است به عنوان زینت زمین معرفی کرده می‌گوید:
" إِنَّا جَعَلْنا ما عَلَى الْأَرْضِ زينَه لَها لِنَبْلُوَهُمْ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً "(کهف7)
ما آنچه را که بر روی زمین است زینت آن قرار دادیم تا انسانها را بیازماییم کدام یک در عمل نیکوترند.
در بعضی دیگر از آیات بویژه یادآوری می‌کند که گیاهان را زینت قرار داده تا باعث بهجت و شادابی بینندگان شود.
"أَمَّنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ أَنْزَلَ لَكُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَنْبَتْنا بِهِ حَدائِقَ ذاتَ بَهْجَه ما كانَ لَكُمْأَنْ تُنْبِتُوا شَجَرَها أَإِلهٌ مَعَ اللَّهِ بَلْ هُمْ قَوْمٌ يَعْدِلُونَ (نمل 60)
کیست که آسمان و زمین را بیافرید و آب باران از آسمان فرو فرستاد پس ما به وسیله آن باغ هایی شاداب و بهجت آفرین رویاندیم.
در آیات محل بحث زینت های آسمانی و زمینی را یکجا جمع کرده و مورد توجه قرار می‌دهد و می‌فرماید: آیا آسمان را.....در تعبیری دیگر " فَأَنْبَتْنا فيها مِنْ كُلِّ زَوْجٍ كَريمٍ" آمده است. (لقمان/۱۰)
منظور از کریم در این آیه« زیبا»ست و نیز در سوره حجر آیه ۱۹آمده است"...وَ أَنْبَتْنا فيها مِنْ كُلِّ شَيْءٍ مَوْزُونٍ
" مَوْزُونٍ "در این آیه به معنای چیزی است که سنجیده و حساب شده باشد کسانی که حقیقت زیبایی را مورد بحث قرار می‌دهند شاید از این آیه بتوانند بگویند یکی از ملاک‌های جمال، موزون بودن و تناسب اجزای -جمیل با یکدیگر است.
بنابراین اصل لذت بردن از مناظر زیبا و زینتی از غرایز فطری است و اگر در جهت کمال یابی باشد منجر به سعادت و تربیت الهی می‌گردد.
نکته اول: توجه به مادیات و بهره‌های دنیا به همراه تکذیب حق آدمی را گرفتار ناآرامی می‌کند.چنانچه درآیه پنج همین سوره آمده است. "بَلْ كَذَّبُوا بِالْحَقِّ لَمَّا جاءَهُمْ فَهُمْ في أَمْرٍ مَريجٍ "
" مَريجٍ "به معنای اختلاط و آشفتگی است درمان این سردرگمی و اضطراب شرکت در کلاس خداشناسی
از راه طبیعت است به بیان دیگر کسانی که معاد را بعید می‌شمارند برای فهم آن به قدرت نمایی خداوند در آسمان و زمین نظر کنند و ببینند که چه نظم و قانون زیبایی در کُرات آسمانی حاکم است " فَلَمْ يَنْظُرُوا ..." نگاه توأم با اندیشه و تفکر انسان را به قدرت عظیم خالق این آسمان پهناور آشنا می‌سازد و زیبایی ها و -استحکام و نظم آن را یادآور می‌شود.
جمله: "وَ ما لَها مِنْ فُرُوجٍ" ( هیچ شکافی در آن نیست) به معنی عدم وجود نقص و عیب ناموزونی است
که این خود بر زیبایی هستی می‌افزاید .
نکته دوم: رویش گیاهان زنده از دل خاک مرده ، نمودی از رستاخیز دوباره انسان است. نگاه به این گیاهان و مناظر طبیعی عاملی برای ایجاد نشاط و سرور می باشد "وَ أَنْبَتْنا فيها مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهيج"
"بَهيج " در لغت یعنی( زیبا ) چیزی که دیدنش موجب بهجت و شادمانی می‌شود و این خاصیت شگرفی
است در گیاهان ، که همگان با تجربه خود تصدیق می‌کنیم دیدن هر نوع گیاه با هر شکل و رنگ در انسان ایجاد لذت و شادی می‌کند ، طراوت و خرمی ویژه‌ای که هر نوع ازنباتات دارند سرور انگیز است.
لازم به ذکر است " زَوْجٍ" گاهی به معنای "جفت" به کار می‌رود در مقابل فرد و گاهی به هر یک از دو چیز جفت " زوج " می‌گویند. به مجموعه زن و شوهر هر یک به تنهایی زوج می‌گویند و با هم "زوجین" نام
می‌گیرند.
گاهی "زوج" نیز به معنای نوع آمده است . بسیاری از مفسران در اینجا به معنای صنف دانسته‌اند یعنی گیاهان دارای اصناف گوناگونی هستند. اصناف گوناگون بهجت آور است.
البته جفت بودن گیاهان به معنای نر و ماده داشتن واقعیتی ثابت شده در گیاه شناسی است که آیه ۳ سوره رعد به آن اشاره دارد. "وَ هُوَ الَّذي مَدَّ الْأَرْضَ وَ جَعَلَ فيها رَواسِيَ وَ أَنْهاراً وَ مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ جَعَلَ فيها زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهارَ إِنَّ في ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ "
نکته سوم:آیه بعد نتیجه گیری کرده و می‌گوید همه این‌ها را به منظور بینایی و بیداری بندگانی آفریدیم که می‌خواهند به سوی ما باز گردند و حق را دریابند" تَبْصِرَه وَ ذِكْرى لِكُلِّ عَبْدٍ مُنيبٍ"
آری زیبایی مقدمه بصیرت ،فهمیدن و هوشیاری شده و انسان را به مدارج بالای عبودیت ورشد و قرب می‌رساند.